diff options
| author | LeaveNhA <seckinkukrer@aof.anadolu.edu.tr> | 2020-04-12 21:21:45 +0300 |
|---|---|---|
| committer | LeaveNhA <seckinkukrer@aof.anadolu.edu.tr> | 2020-04-12 21:21:45 +0300 |
| commit | 80016199990c9009217d2fe28be4b317fbe90dae (patch) | |
| tree | 1692cfc8ad2f2b71acfe3656efc1572c12ae059c /tr-tr/jquery-tr.html.markdown | |
| parent | 2f81283970ca1f613c81a133908564b4f3e2a413 (diff) | |
jQuery Turkish document added.
Diffstat (limited to 'tr-tr/jquery-tr.html.markdown')
| -rw-r--r-- | tr-tr/jquery-tr.html.markdown | 337 |
1 files changed, 337 insertions, 0 deletions
diff --git a/tr-tr/jquery-tr.html.markdown b/tr-tr/jquery-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..8c321349 --- /dev/null +++ b/tr-tr/jquery-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,337 @@ +--- +language: jquery +contributors: + - ["Seçkin KÜKRER", "https://github.com/leavenha"] +filename: jquery-tr-tr.js +lang: tr-tr +--- + +# Tanım + +jQuery, (IPA: ˈd͡ʒeɪˌkwɪəɹiː). +j + Query, olarak isimlendirilmiş, çünkü çoğunlukla HTML elementlerini sorgulamak ve onları manipüle etmek için kullanılır. + +jQuery, 2006 yılında geliştirilmiş ve günümüzde halen kullanımı yaygın, görece en popüler çapraz-platform JavaScript kütüphanelerinden birisidir. Şimdilerde jQuery ekibi tarafından gelişimi devam etmektedir. Dünyanın bir çok yerinden büyük şirketler ve bağımsız yazılım ekipleri tarafından kullanılmaktadır. + +Genel kullanım amacı animasyonlardır; Galeri, ek menü, sayfa geçişleri, ve diğer tüm gerçeklemelere sağladığı kolaylıkla birlikte Flash'ın alternatifi olarak yorumlanabilir. [Ajax][ajax-wikipedia-page] işlemleri de dahil olmak üzere olay-yönetimi, döküman manipülasyonu ve bir çok programlama görevini kolaylaştırır. + +Resmi sitesinden ([jQuery][jquery-official-website]) indirip web sitenize yükleyebilirsiniz. jQuery günümüz JavaScript kütüphaneleri gibi, küçültülmüş boyutlarda bulut tabanlı İçerik Dağıtım Ağı sistemleri sayesinde bağımsız olarak da sitenize eklenebilir. + +Kütüphanenin kullanımı ile, jQueryUI gibi ek paketlerle gelişmiş ve modern arayüzler gerçekleyebilirsiniz. + +Fakat, jQuery'ye giriş yapmadan önce elbetteki bu kütüphanenin üzerine kurulduğu teknoloji olan [JavaScript'i öğrenmelisiniz][javascript-learnxinyminutes-page]. + +```js + +// Bu belgedeki değişken isimleri Türkçe, +// ve [Lower Camel Case] notasyonu uygulamaktadır. +// Bu belgedeki kod parçalarının çıktıları, +// onları uyguladığınız dökümanın içeriğine bağlı olarak değişmektedir. + +// Döküman boyunca, aşağıdaki gösterimde +// Kod - Çıktı ikilisi ile içeriğin anlamlandırılması +// kolaylaştırılmaya çalışmıştır. +// ornek_kod_parcasi(); +// => "ÖRNEK ÇIKTI" + +// *. Konsept +// jQuery DOM nesnelerini seçmek için inovatif bir yol sunar. +// `$` değişkeni, `jQuery` kütüphanesine işaret eder. +// Fonksiyon notasyonu ile DOM nesnelerini elde eder +// ve üzerinde işlemler gerçekleştirirsiniz. +$(window) +// => jQuery [Window] (1) +// Bize tarayıcının belirlediği window nesnesini verir. + +// 1. Seçiciler +// Tüm nesneleri seçmek için `*` çağırımı yapılır. +const hepsi = $('*'); +// => jQuery [<html>, <head>, <meta>, +// .... <meta>, <title>, <meta>, <meta>, +// .... <meta>, <link>, <link>, …] (1134) = $1 + +// Seçiciler, jQuery'de bir nesne seçmek için kullanılırlar, +const sayfa = $(window); +// => jQuery [window] (1) +// Sayfa, açık döküman nesnesini seçer. + +// Elementler, kendileri için seçicidirler. +const tumParagraflar = $('p'); +// => jQuery [<p>, <p>, <p>] (3) + +// Seçiciler aynı zamanda CSS seçicileri olabilir. +const mavi = $('.mavi'); +// => jQuery [<p class='mavi'] (1) + +// Aynı zamanda element ile birlikte kullanılabilirler. +const maviParagraf = $('p.mavi'); +// => jQuery [<p class='mavi'>] (1) + +// Özellik seçicileri de mevcuttur, +// Elementin özelliği için seçim yaparlar. +const isimSecicisi = $('input[name*="kayit.form"]'); +// => jQuery [<input name='kayit.form.sifre'>, +// <input name='kayit.form.dogumtarihi'> ...] (10) + +// Diğer özellik seçiciler; +/* +- Özelliğin içinde arayan; *= +- Özelliğin içinde verilen kelimeleri arayan; ~= + |-(kelimeler boşlukla ayrılmalı, *='den farkına dikkat ediniz.) +- Özelliğin başlangıç verisini arayan; ^= +- Özelliğin bitiş verisini arayan; $= +- Özelliği tamamen karşılaştıran; = +- Özelliğin eşitsizlik durumunu karşılaştıran; != + +Diğer tüm seçiciler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// 2. Olaylar ve Efektler +// - Olaylar +// jQuery kullanıcı ile tarayıcı arasındaki etkileşimi olaylar ile ele alır. + +// En yaygın kullanımı tartışmasız ki Dökümanın Yüklenmesi olayıdır. + +// $.ready fonksiyonu, argüman olarak aldığı fonksiyonu, +// seçilen eleman tamamen yüklendiğinde çağıracaktır. +$(document).ready(function(){ + // Dökümanın tamamı yüklendiğine göre, iş mantığımı çağırabiliriz. + console.info('Döküman yüklendi!'); +}) +// => jQuery [#document] (1) + +// Bir dökümanın tamamının yüklenmeden, +// herhangi bir iş mantığı çalıştırmanın +// neden kötü bir fikir olduğunu merak ediyorsanız, +// ileri okuma kısmına danışabilirsiniz. + +// Önce Olay tanımlayalım. + +// Tıklama olayı için `$.click` olay tetikleyicisi kullanılıyor. +$('.mavi').click(function(){ + // Unutmayın ki, önceden tanımlanmış + // bir fonksiyonu da argüman olarak verebilirsiniz. + console.info('Mavi butona tıkladın!'); +}) +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Çift Tıklama olayı için `$.dblclick` olay tetikleyicisi kullanılıyor. +$('.mavi').dblclick(function(){ + console.info('Mavi butona çift tıkladın!'); +}) +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Seçilen Elemente birden fazla tetiklenecek fonksiyon tanımalamak +// istersek, Olayları ve Fonksiyonları Anahtar-Değer yapısı sağlayan +// Objeleri kullanarak da çağırabiliriz. + +// => tetiklenecekFonksiyon +$('.mor').on({ + click: () => console.info('Tek tıklama ile tetiklendim!'), + dblclick: () => console.info('Çift tıklama ile tetiklendim!'), + // ... +}); +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Diğer olay tetikleyicileri; +/* +Elemente, +- Fokus/Odaklanma; $.focus +- Fokus/Odaklanmanın kaybedilmesi; $.blur +- Farenin alanına girmesi; $.mouseenter +- Farenin alanından çıkması; $.mouseleave + +Diğer tüm olay tetikleyicileri için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// Tanımlanan olayları tetiklemek için, +// Kullanıcı-Tarayıcı etkileşimi yerine elle çağrı yapmak da mümkün. +// Tanımlama ile çağırım arasındaki fark sadece sağlanan argümanlardır. +// Argümansız çağırım, olayı tetikler. + +// Tıklama olayını tetiklemek için. +$('.mavi').click(); +// => Mavi butona tıkladın! +// => jQuery [<button>] (1) + +// Çift Tıklama olayını tetiklemek için. +$('.mavi').dblclick(); +// => Mavi butona çift tıkladın! +// => jQuery [<button>] (1) + +// - Efektler +// jQuery bir çok ön-tanımlı efekt sunmakta. +// Bu efektler, belirli parametlerle, farklı iş mantıklarını +// gerçeklemenize izin verebilir. +// Önce parametresiz işlevlere göz atalım. + +// Elementleri saklayabilir, +$('#slaytresmi').hide(); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Gizlenen elementleri tekrar görünür yapabilir, +$('#slaytresmi').show(); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Yada dilediğiniz CSS niteliğini anime edebilirsiniz, + +// Bu parametre, anime etmek istediğiniz CSS özelliklerini +// belirleyen Obje bilgisidir. +// Yükseklik ve Genişlik bilgileri için değerler belirliyoruz. +const animeEdilecekCSSOzellikleri = + { + weight: "300px", + height: "300px" + }; + +// Diğer anime edilebilir CSS özellikleri; +/* +Elementin, +- Opaklık; opacity +- Dış çevre mesafesi; margin +- Çerçeve yüksekliği; borderWidth +- Satır yüksekliği; lineHeight + +Diğer tüm özellikler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// Bu parametre animasyonun süresini belirler. +const milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi = + 1200; + +// Bu parametre, 'linear' yada 'swing' metin +// bilgilerinden birini alır ve animasyonun +// akıcılığını belirler. +// x ∈ {'linear', 'swing'} +const animasyonAkiciligi = 'linear'; + +// Bu parametre, bir fonksiyondur ve +// animasyondan sonra çağırılır. +// Bir geri-çağırım (callback*) olarak değerlendirilebilir. +const animasyonGeriCagirimFonksiyonu = function(){ + console.info('Animasyon bitti!'); +}; + +// Şimdi tanımlanan bilgilerimizle animasyonu çağırıyoruz. +$('#slaytresmi').animate(animeEdilecekCSSOzellikleri, + milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi, + animasyonAkiciligi, + animasyonGeriCagirimFonksiyonu); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Kütüphane `$.animate` fonksiyonu için, anime edeceğiniz +// CSS özellikleri dışındaki tüm argümanlar için +// ön tanımlı değerler sağlamaktadır. +// Bu değerler için resmi siteyi kontrol ediniz. + +// Diğer ön tanımlı efektler; +/* +Elementi, +- Yukarı kaydırır; $.slideUp +- Verilen saydamlık değerine anime eder; $.fadeTo +- Görünür yada görünmez yapar (geçerli durumuna bağlı); $.toggle + +Diğer tüm efektler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// 3. Manipülasyon + +// jQuery'de, HTML elementlerinin isteğiniz doğrultusunda +// değiştirilmesi için araçlar sunulmakta. + +// Bir ön-tanımlı CSS sınıfımız olduğunu hayal edebilirsiniz. +// Bu sınıfı istediğimiz elemente uygulamak için, +$('#slaytresmi').addClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi' class='inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'>] (1) + +// Bu CSS sınıfını istediğimiz zaman silebiliriz, +$('#slaytresmi').removeClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Bu HTML elementini, istediğimiz başka bir element ile çevreleyebiliriz, +$('#slaytresmi').wrap('<div class="farkli-bir-cerceve"></div>'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) +// Sonucun gözlemlenebilmesi için, elementin çevreleme işlemi sonrası +// döküman üzerindeki yapısını temel bir seçici ile gözlemleyebiliriz; +$('.farli-bir-cerceve') +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// Elemente içerik ekleyebiliriz, +// Eklemeler döküman içeriğinin sonuna yapılacaktır. +// Bu süreci daha iyi gözlemleyebilmek için içeriğine bakmamız yeterli, +// Ekleme öncesinde; +$('.farkli-bir-cerceve'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// `$.append` fonksiyonu ile ekleme işlemini yapıyoruz. +$('.farkli-bir-cerceve').append('<h1>Bu çerçeve farklı!</h1>'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// <h1>Bu çerçeve farklı!</h1> +// </div> + +// Dökümandan element silebiliriz, +$('.farkli-bir-cerceve > h1').remove(); +// => jQuery [<h1>] (1) + +// Dökümanın güncel halini görmek için seçiciyi çağırıyoruz, +$('.farkli-bir-cerceve'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1** +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// Elementlerin özniteliklerini değiştirebilir yada +// silebiliriz. +// Öznitelik erişici ve değiştiricisi, +// Bir fonksiyon notasyonuyla yapılanmış durumda. +// Eğer bir öznitelik bilgisini almak istiyorsak, ilgili öznitelik +// ismini; + +$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id'); +// => 'slaytresmi' + +// Eğer bir öznitelik bilgisini güncellemek istiyorsak, +// ilgili öznitelik ismi ve sonrasında yeni değerini argüman +// olarak $.attr fonksiyonuna iletiyoruz; + +$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id', 'cercevelislaytresmi'); +// => jQuery [<img id='cercevelislaytresmi'>] (1) + +// Diğer ön fonksiyonlar; +/* +Elementin, +- Yükseklik değeri, $.height +- HTML döküman içeriği, $.html +- Girdi içeriği, $.val +- Verilen CSS sınıfına sahipliği, $.hasClass + +Diğer tüm manipülasyon fonksiyonları için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +``` + +## Notlar + +- Yaygın bir yanlış bilineni düzeltmek adına; jQuery bir çalışma-çatısı değil, bir *kütüphanedir*. +- [Lower Camel Case][lower-camel-case-notasyonu] notasyonu için Wikipedia sayfası. + +## İleri Okuma + +### İngilizce + +- [jQuery][jquery-official-website] resmi sitesi. + +- [Jakob Jenkov | $(document).ready article](http://tutorials.jenkov.com/jquery/document-ready.html) + +[jquery-official-website]: https://jquery.com +[ajax-wikipedia-page]: https://en.wikipedia.org/wiki/Ajax_(programming) +[javascript-learnxinyminutes-page]: https://learnxinyminutes.com/docs/javascript/ +[lower-camel-case-notasyonu]: https://en.wikipedia.org/wiki/Camel_case#Programming_and_coding |