diff options
| -rw-r--r-- | tr-tr/c-tr.html.markdown | 417 |
1 files changed, 417 insertions, 0 deletions
diff --git a/tr-tr/c-tr.html.markdown b/tr-tr/c-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..1f9db274 --- /dev/null +++ b/tr-tr/c-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,417 @@ +--- +name: c +category: language +language: c +filename: learnc-tr.c +contributors: + - ["Adam Bard", "http://adambard.com/"] +translators: + - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] +lang: tr-tr + +--- +/* +C halen modern yüksek performans bilgisayarların dili. + +C bir çok programcının kullandığı en düşük seviye dillerdendir, ama +salt hız ile daha fazlasını karşılar. C'nin bellek yönetiminden iyi +anlarsanız sizi isteğiniz yere götürecektir. + +```c +// Tek satır yorum // karakterleri ile başlar + +/* +Çoklu satırlı yorumlar bu şekilde görünür. +*/ + +// #include ile header dosyalarınız dahil edin. +#include <stdlib.h> +#include <stdio.h> +#include <string.h> + +// Fonksiyonlarınızı bir .h dosyasında ya da c dosyanızın üst tarafta +// tanımlayın. + +void function_1(); +void function_2(); + +// Programınızın giriş noktası main isimli bir fonksiyondur ve +// integer değer döner +int main() { + +// çıktıları yazdırmak için printf kullanılır, "print formatted" +// %d bir sayı tipidir, \n yeni satır karakteridir +printf("%d\n", 0); // => 0 karakteri yazdırılır. +// Tüm ifadeler noktalı virgül ile bitmelidir. + +/////////////////////////////////////// +// Tipler +/////////////////////////////////////// + +// Değişkenleri kullanmadan önce tanımlamalısınız. Bir değişken tanımlarken +// tipini belirtmelisiniz; bu tip onun byte olarak boyutunu belirler. + +// int değişken tipi 4 byte boyutundadır. +int x_int = 0; + +// short değişken tipi genellikle 2 byte boyutundadır. +short x_short = 0; + +// char tipi 1 byte boyutunu garanti eder. +char x_char = 0; +char y_char = 'y'; // Karakterler '' işaretleri arasına yazılır. + +// long tipi 4-8 byte olur; long long tipi en azından 64 bit garantiler. +long x_long = 0; +long long x_long_long = 0; + +// float tipi 32-bit kayan noktalı sayı boyutundadır. +float x_float = 0.0; + +// double değişken tipi 64-bit kayan noktalı yazı tipindedir. +double x_double = 0.0; + +// Integral türleri işaretsiz olabilir. Bunun anlamı, onlar eksi değer +// olamaz demektir, ama aynı boyuttaki işaretsiz bir sayının maksimum +// değeri işaretli bir sayının maksimum değeriden büyük olur. +unsigned char ux_char; +unsigned short ux_short; +unsigned int ux_int; +unsigned long long ux_long_long; + +// Diğer taraftan char, ki her zaman bir byte boyutundadır, bu tipler +// makinenize göre boyut değiştirir. sizeof(T) size bir değişkenin byte +// cinsinden boyutunu verir öyle ki bu tipin boyutunu taşınabilir bir +// şekilde ifade edilebilir +// Örneğin, +printf("%lu\n", sizeof(int)); // => 4 (on machines with 4-byte words) + +// Diziler somut bir boyut ile oluşturulmalıdır. +char my_char_array[20]; // Bu dizi 1 * 20 = 20 byte alan kaplar +int my_int_array[20]; // Bu dizi 4 * 20 = 80 byte alan kaplar + // (4-byte bir word varsayılır) + +// Şu şekilde bir diziyi 0 ile oluşturabilirsiniz: +char my_array[20] = {0}; + +// Dizinin elemanlarını indexlemek diğer diller gibidir, veya +// diğer diller C gibi. +my_array[0]; // => 0 + +// Diziler değişebilirdir (mutable); O sadece memory! +my_array[1] = 2; +printf("%d\n", my_array[1]); // => 2 + +// String'ler bir NUL (0x00) byte ile sonlandırılmış karakter dizileridir, +// bu string içerisinde özel bir karakter olan '\0' ile gösterilir. +// (Biz Nul byte'i string karakterleri arasında bulundurmamıza gerek +// yoktur; derleyici onu bizim için dizinin sonuna ekler.) +char a_string[20] = "This is a string"; +printf("%s\n", a_string); // %s bir string formatıdır. + +/* +a_string 16 karakter uzunluğundadır. +17. karakter NUL karakteridir. +18., 19. ve 20. karakterler tanımsızdır.(undefined) +*/ + +printf("%d\n", a_string[16]); // => 0 + +/////////////////////////////////////// +// Operatörler +/////////////////////////////////////// + +int i1 = 1, i2 = 2; // Çoklu tanımlama için kısayol. +float f1 = 1.0, f2 = 2.0; + +// Aritmatik basittir. +i1 + i2; // => 3 +i2 - i1; // => 1 +i2 * i1; // => 2 +i1 / i2; // => 0 (0.5'dir ama 0 a yuvarlanmıştır.) + +f1 / f2; // => 0.5, artı veya eksi epsilon + +// Modüler aritmetikte vardır. +11 % 3; // => 2 + +// Karşılaştırma operatörleri muhtemelen tanıdıktır, ama +// C'de boolean tipi yoktur. Bunun yerine sayı(int) kullanırız. +// 0 false yerine ve diğer herşey true yerine geçmektedir. +// (Karşılaştırma operatörleri her zaman 0 veya 1 dönmektedir.) +3 == 2; // => 0 (false) +3 != 2; // => 1 (true) +3 > 2; // => 1 +3 < 2; // => 0 +2 <= 2; // => 1 +2 >= 2; // => 1 + +// Sayılar üzerinde mantık işlemleri +!3; // => 0 (Logical not) +!0; // => 1 +1 && 1; // => 1 (Logical and) +0 && 1; // => 0 +0 || 1; // => 1 (Logical or) +0 || 0; // => 0 + +// Bit boyutunda işlem yapmak için operatörler +~0x0F; // => 0xF0 (bitwise negation) +0x0F & 0xF0; // => 0x00 (bitwise AND) +0x0F | 0xF0; // => 0xFF (bitwise OR) +0x04 ^ 0x0F; // => 0x0B (bitwise XOR) +0x01 << 1; // => 0x02 (bitwise left shift (by 1)) +0x02 >> 1; // => 0x01 (bitwise right shift (by 1)) + +/////////////////////////////////////// +// Kontrol Yapıları +/////////////////////////////////////// + +if (0) { + printf("I am never run\n"); +} else if (0) { + printf("I am also never run\n"); +} else { + printf("I print\n"); +} + +// While Döngüsü +int ii = 0; +while (ii < 10) { + printf("%d, ", ii++); // ii++, ii değişkenini değerini kullandıktan sonra artırır. +} // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + +printf("\n"); + +int kk = 0; +do { + printf("%d, ", kk); +} while (++kk < 10); // ++kk, kk değişkeninin değerini kullanmadan önce artırır. +// => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + +printf("\n"); + +// For Döngüsü +int jj; +for (jj=0; jj < 10; jj++) { + printf("%d, ", jj); +} // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + +printf("\n"); + +/////////////////////////////////////// +// Tip Dönüşümleri +/////////////////////////////////////// + +// C'de her değer bir tipe sahiptir, ama siz bir değeri bir başka tipe +// dönüştürebilirsiniz. + +int x_hex = 0x01; // Hex literatüründe değer atayabilirsiniz. + +// Türler arasındaki dönüşümde kendi değerini korumak için çalışacaktır. +printf("%d\n", x_hex); // => Prints 1 +printf("%d\n", (short) x_hex); // => Prints 1 +printf("%d\n", (char) x_hex); // => Prints 1 + +// Tip hiçbir hata vermeden taşacaktır(overflow). +printf("%d\n", (char) 257); // => 1 (Max char = 255) + +// Integral tipi kayan noktalı yazı tipine dönüştürülecektir ve tam tersi. +printf("%f\n", (float)100); // %f formats a float +printf("%lf\n", (double)100); // %lf formats a double +printf("%d\n", (char)100.0); + +/////////////////////////////////////// +// İşaretçiler (Pointers) +/////////////////////////////////////// + +// Bir işaretci bellek adresini barındıran bir değişkendir. Tanımlaması ile işaret +// edeceği verinin tipi de belirtilecektir. Değişkenlerininzi bellek adreslerini +// getirerek bellek ile ilgili karışıklığı ortadan kaldırabilirsiniz. + +int x = 0; +printf("%p\n", &x); // & işareti bir değişkenin bellek adresini getirmek için kullanılır. +// (%p işaretçilerin formatıdır) +// => Bazı bellek adresleri yazdırılacaktır. + + +// İşaretçiler tanımlanırken * ile başlar +int *px, not_a_pointer; // px sayı tipinde bir işaretçidir. +px = &x; // X değişkeninin bellek adresi px değişkeninde tutulmaktadır. +printf("%p\n", px); // => x değişkeninin bellek adresi yazdırılacaktır. +printf("%d, %d\n", (int)sizeof(px), (int)sizeof(not_a_pointer)); +// => 64-bit sistemde "8, 4" yazdırılacaktır. + +// İşaretçinin adres olarak gösterdiği yerdeki değeri almak için +// değişkenin önüne * işareti ekleyiniz. +printf("%d\n", *px); // => 0 bastıracaktır, x in değeridir, + // çünkü px değişkeni x in adresini göstermektedir. + +// Ayrıca siz işaretçinin gösterdiği yerin değerini +// değiştirebilirsiniz. Burada referansı parantez içerisinde göstereceğiz +// çünkü ++ işleminin önceliği * işleminden yüksektir. +(*px)++; // px'in işaret ettiği değeri 1 artır. +printf("%d\n", *px); // => 1 yazdırılır. +printf("%d\n", x); // => 1 yazdırılır. + +int x_array[20]; // Diziler(arrays) bellekten yan yana bellek bloklarını + // tahsis etmek için iyi bir yöntemdir. +int xx; +for (xx=0; xx<20; xx++) { + x_array[xx] = 20 - xx; +} // x_array dizisi 20, 19, 18,... 2, 1 değerleri ile oluşturuluyor. + +// Bir sayı tipinde işaretçi tanımlanıyor ve x_array'i işaret ediyor. +int* x_ptr = x_array; +// x_ptr artık dizinin ilk elemanını işaret etmektedir (the integer 20). +// Bu çalışacaktır çünkü diziler(arrays) aslında sadece onların ilk +// elemanlarını gösteren birer işaretçidir. + +// Diziler ilk elemanlarını gösteren birer işaretçidirler. +printf("%d\n", *(x_ptr)); // => 20 yazılacaktır. +printf("%d\n", x_array[0]); // => 20 yazılacaktır. + +// İşaretçiler kendi tiplerinde artırılır ve azaltılır. +printf("%d\n", *(x_ptr + 1)); // => 19 yazılacaktır. +printf("%d\n", x_array[1]); // => 19 yazılacaktır. + +// Ayrıca dinamik olarak bir bellek bloğunu standart kütüphanede bulunan +// malloc fonksiyonu ile uygulamanız için ayırabilirsiniz. Bu fonksiyon +// byte türünden ayırmak istediğiniz bloğun boyutunu parametre olarak alır. +int* my_ptr = (int*) malloc(sizeof(int) * 20); +for (xx=0; xx<20; xx++) { + *(my_ptr + xx) = 20 - xx; // my_ptr[xx] = 20-xx 'de aynı zamanda çalışabilir +} // Bellekte 20, 19, 18, 17... 2, 1 (as ints) şeklinde oluşturulmuş olacaktır. + +// Eğer ayrımadığınız bir bellek adresini çağırırsanız +// öngörülmeyen bir değer dönecektir. +printf("%d\n", *(my_ptr + 21)); // => kim-bilir-ne-yazacak? + +// Malloc fonksiyonu ile ayrıdığınız bellek kısmı ile işiniz bittiğinde +// onu free fonksiyonu ile boşaltmalısınız, aksi durumda uygulamanız +// kapatılana kadar belleğin o kısmını kimse kullanamaz. +free(my_ptr); + +// Metin Dizileri(String) birer karakter dizisidir(char array), ama +// genelde karakter işaretçisi olarak kullanılır. +char* my_str = "This is my very own string"; + +printf("%c\n", *my_str); // => 'T' + +function_1(); +} // main fonksiyon sonu + +/////////////////////////////////////// +// Fonksiyonlar +/////////////////////////////////////// + +// Fonksiyon tanımlama sözdizimi: +// <return type> <fonksiyon adi>(<args>) + +int add_two_ints(int x1, int x2){ + return x1 + x2; // bir değer geri döndürmek için return kullanılır. +} + +/* +Fonksiyonlar pass-by-value'dür, ama isterseniz işaretçi referanslarını +kullanarak fonksiyona gönderilen parametrenin değerini değiştirebilirsiniz. + +Example: Bir metni tersine çevirme +*/ + +// Bir void konksiyonu hiç bir değer dönmez +void str_reverse(char* str_in){ + char tmp; + int ii=0, len = strlen(str_in); // Strlen C'nin standart kütüphanesinin bir fonksiyonu + for(ii=0; ii<len/2; ii++){ + tmp = str_in[ii]; + str_in[ii] = str_in[len - ii - 1]; // sondan ii'inci elemanı + str_in[len - ii - 1] = tmp; + } +} + +/* +char c[] = "This is a test."; +str_reverse(c); +printf("%s\n", c); // => ".tset a si sihT" +*/ + +/////////////////////////////////////// +// Kullanıcı Tanımlı Tipler ve Yapılar +/////////////////////////////////////// + +// Typedef'ler bir tip takma adı oluşturur. +typedef int my_type; +my_type my_type_var = 0; + +// Struct'lar bir veri koleksiyonudur. +struct rectangle { + int width; + int height; +}; + + +void function_1(){ + + struct rectangle my_rec; + + // "." ile yapı üyelerine ulaşılabilir. + my_rec.width = 10; + my_rec.height = 20; + + // Bir yapının adresini işaretçiye atayabilirsiniz. + struct rectangle* my_rec_ptr = &my_rec; + + // İşaretçi üzerinden bir yapıya ulaşabilirsiniz. + (*my_rec_ptr).width = 30; + + // ya da -> işareti ile yapının elemanlarına ulaşabilirsiniz. + my_rec_ptr->height = 10; // (*my_rec_ptr).height = 10; ile aynıdır. +} + +// Kolaylık sağlamak için bir yapıya typedef tanımlayabilirsiniz. +typedef struct rectangle rect; + +int area(rect r){ + return r.width * r.height; +} + +/////////////////////////////////////// +// Fonksiyon İşaretçiler +/////////////////////////////////////// + +/* +Çalışma zamanında, fonksiyonların bilinen bir bellek adresleri vardır. Fonksiyon +işaretçileri fonksiyonları direk olarak çağırmayı sağlayan veya geri bildirim(callback) +için parametre gönderirken kullanılan başka birer işaretçidirler. Ama, syntax tanımı +başlangıçta biraz karışık gelebilir. + +Örnek: bir işaretçiden str_reverse kullanımı +*/ +void str_reverse_through_pointer(char * str_in) { + // f adında bir fonksiyon işaretçisi tanımlanır. + void (*f)(char *); // Signature should exactly match the target function. + f = &str_reverse; // Assign the address for the actual function (determined at runtime) + (*f)(str_in); // Just calling the function through the pointer + // f(str_in); // That's an alternative but equally valid syntax for calling it. +} + +/* +As long as function signatures match, you can assign any function to the same pointer. +Function pointers are usually typedef'd for simplicity and readability, as follows: +*/ + +typedef void (*my_fnp_type)(char *); + +// Gerçek bir işaretçi tanımlandığı zaman ki kullanımı: +// ... +// my_fnp_type f; + +``` + +## Daha Fazla Okuma Listesi + +[K&R, aka "The C Programming Language"](https://en.wikipedia.org/wiki/The_C_Programming_Language)'in bir kopyasını bulundurmak mükemmel olabilir + +Diğer bir iyi kaynak ise [Learn C the hard way](http://c.learncodethehardway.org/book/) + +Diğer taraftan google sizin için bir arkadaş olabilir. |