diff options
Diffstat (limited to 'tr-tr/c-tr.html.markdown')
| -rw-r--r-- | tr-tr/c-tr.html.markdown | 484 |
1 files changed, 484 insertions, 0 deletions
diff --git a/tr-tr/c-tr.html.markdown b/tr-tr/c-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..50bca246 --- /dev/null +++ b/tr-tr/c-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,484 @@ +--- +name: c +category: language +language: c +filename: learnc-tr.c +contributors: + - ["Adam Bard", "http://adambard.com/"] +translators: + - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] +lang: tr-tr + +--- +/* +C halen modern yüksek performans bilgisayarların dili. + +C bir çok programcının kullandığı en düşük seviye dillerdendir, ama +salt hız ile daha fazlasını karşılar. C'nin bellek yönetiminden iyi +anlarsanız sizi isteğiniz yere götürecektir. + +```c +// Tek satır yorum // karakterleri ile başlar + +/* +Çoklu satırlı yorumlar bu şekilde görünür. +*/ + +// C Standart kütüphanelerini uygulamanıza #include<ornek.h> ile +// dahil edebilirsiniz. +#include <stdlib.h> +#include <stdio.h> +#include <string.h> + +// Kendi başlık(header) dosyalarınız dahil etmek için "çift tırnak" +// kullanmalısınız. +#include "my_header.h" + +// Fonksiyonlarınızı bir .h dosyasında ya da c dosyanızın üst tarafta +// tanımlayın. + +void function_1(); +void function_2(); + +// Programınızın giriş noktası main isimli bir fonksiyondur ve +// integer değer döner +int main() { + + // çıktıları yazdırmak için printf kullanılır, "print formatted" + // %d bir sayı tipidir, \n yeni satır karakteridir + printf("%d\n", 0); // => 0 karakteri yazdırılır. + // Tüm ifadeler noktalı virgül ile bitmelidir. + + /////////////////////////////////////// + // Tipler + /////////////////////////////////////// + + // Değişkenleri kullanmadan önce tanımlamalısınız. Bir değişken tanımlarken + // tipini belirtmelisiniz; bu tip onun byte olarak boyutunu belirler. + + // int değişken tipi 4 byte boyutundadır. + int x_int = 0; + + // short değişken tipi genellikle 2 byte boyutundadır. + short x_short = 0; + + // char tipi 1 byte boyutunu garanti eder. + char x_char = 0; + char y_char = 'y'; // Karakterler '' işaretleri arasına yazılır. + + // long tipi 4-8 byte olur; long long tipi en azından 64 bit garantiler. + long x_long = 0; + long long x_long_long = 0; + + // float tipi 32-bit kayan noktalı sayı boyutundadır. + float x_float = 0.0; + + // double değişken tipi 64-bit kayan noktalı yazı tipindedir. + double x_double = 0.0; + + // Integral türleri işaretsiz olabilir. Bunun anlamı, onlar eksi değer + // olamaz demektir, ama aynı boyuttaki işaretsiz bir sayının maksimum + // değeri işaretli bir sayının maksimum değeriden büyük olur. + unsigned char ux_char; + unsigned short ux_short; + unsigned int ux_int; + unsigned long long ux_long_long; + + // Diğer taraftan char, ki her zaman bir byte boyutundadır, bu tipler + // makinenize göre boyut değiştirir. sizeof(T) size bir değişkenin byte + // cinsinden boyutunu verir öyle ki bu tipin boyutunu taşınabilir bir + // şekilde ifade edilebilir + // Örneğin, + printf("%lu\n", sizeof(int)); // => 4 (bir çok makinede 4-byte words) + + // If the argument of the `sizeof` operator an expression, then its argument + // is not evaluated (except VLAs (see below)). + // The value it yields in this case is a compile-time constant. + int a = 1; + size_t size = sizeof(a++); // a++ is not evaluated + printf("sizeof(a++) = %zu where a = %d\n", size, a); + // prints "sizeof(a++) = 4 where a = 1" (on a 32-bit architecture) + + // Diziler somut bir boyut ile oluşturulmalıdır. + char my_char_array[20]; // Bu dizi 1 * 20 = 20 byte alan kaplar + int my_int_array[20]; // Bu dizi 4 * 20 = 80 byte alan kaplar + // (4-byte bir word varsayılır) + + // Şu şekilde bir diziyi 0 ile oluşturabilirsiniz: + char my_array[20] = {0}; + + // Dizinin elemanlarını indexlemek diğer diller gibidir, veya + // diğer diller C gibi. + my_array[0]; // => 0 + + // Diziler değişebilirdir (mutable); O sadece memory! + my_array[1] = 2; + printf("%d\n", my_array[1]); // => 2 + + // In C99 (and as an optional feature in C11), variable-length arrays (VLAs) + // can be declared as well. The size of such an array need not be a compile + // time constant: + printf("Enter the array size: "); // ask the user for an array size + char buf[0x100]; + fgets(buf, sizeof buf, stdin); + + // strtoul parses a string to an unsigned integer + size_t size = strtoul(buf, NULL, 10); + int var_length_array[size]; // declare the VLA + printf("sizeof array = %zu\n", sizeof var_length_array); + + // A possible outcome of this program may be: + // > Enter the array size: 10 + // > sizeof array = 40 + + // String'ler bir NUL (0x00) byte ile sonlandırılmış karakter dizileridir, + // bu string içerisinde özel bir karakter olan '\0' ile gösterilir. + // (Biz Nul byte'i string karakterleri arasında bulundurmamıza gerek + // yoktur; derleyici onu bizim için dizinin sonuna ekler.) + char a_string[20] = "This is a string"; + printf("%s\n", a_string); // %s bir string formatıdır. + + /* + a_string 16 karakter uzunluğundadır. + 17. karakter NUL karakteridir. + 18., 19. ve 20. karakterler tanımsızdır.(undefined) + */ + + printf("%d\n", a_string[16]); // => 0 + // i.e., byte #17 is 0 (as are 18, 19, and 20) + + // If we have characters between single quotes, that's a character literal. + // It's of type `int`, and *not* `char` (for historical reasons). + int cha = 'a'; // fine + char chb = 'a'; // fine too (implicit conversion from int to char) + + /////////////////////////////////////// + // Operatörler + /////////////////////////////////////// + + int i1 = 1, i2 = 2; // Çoklu tanımlama için kısayol. + float f1 = 1.0, f2 = 2.0; + + // Aritmatik basittir. + i1 + i2; // => 3 + i2 - i1; // => 1 + i2 * i1; // => 2 + i1 / i2; // => 0 (0.5'dir ama 0 a yuvarlanmıştır.) + + f1 / f2; // => 0.5, artı veya eksi epsilon + + // Modüler aritmetikte vardır. + 11 % 3; // => 2 + + // Karşılaştırma operatörleri muhtemelen tanıdıktır, ama + // C'de boolean tipi yoktur. Bunun yerine sayı(int) kullanırız. + // 0 false yerine ve diğer herşey true yerine geçmektedir. + // (Karşılaştırma operatörleri her zaman 0 veya 1 dönmektedir.) + 3 == 2; // => 0 (false) + 3 != 2; // => 1 (true) + 3 > 2; // => 1 + 3 < 2; // => 0 + 2 <= 2; // => 1 + 2 >= 2; // => 1 + + // Sayılar üzerinde mantık işlemleri + !3; // => 0 (Logical not) + !0; // => 1 + 1 && 1; // => 1 (Logical and) + 0 && 1; // => 0 + 0 || 1; // => 1 (Logical or) + 0 || 0; // => 0 + + // Bit boyutunda işlem yapmak için operatörler + ~0x0F; // => 0xF0 (bitwise negation) + 0x0F & 0xF0; // => 0x00 (bitwise AND) + 0x0F | 0xF0; // => 0xFF (bitwise OR) + 0x04 ^ 0x0F; // => 0x0B (bitwise XOR) + 0x01 << 1; // => 0x02 (bitwise left shift (by 1)) + 0x02 >> 1; // => 0x01 (bitwise right shift (by 1)) + + // Be careful when shifting signed integers - the following are undefined: + // - shifting into the sign bit of a signed integer (int a = 1 << 32) + // - left-shifting a negative number (int a = -1 << 2) + // - shifting by an offset which is >= the width of the type of the LHS: + // int a = 1 << 32; // UB if int is 32 bits wide + + /////////////////////////////////////// + // Kontrol Yapıları + /////////////////////////////////////// + + if (0) { + printf("I am never run\n"); + } else if (0) { + printf("I am also never run\n"); + } else { + printf("I print\n"); + } + + // While Döngüsü + int ii = 0; + while (ii < 10) { + printf("%d, ", ii++); // ii++, ii değişkenini değerini kullandıktan sonra artırır. + } // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + + printf("\n"); + + int kk = 0; + do { + printf("%d, ", kk); + } while (++kk < 10); // ++kk, kk değişkeninin değerini kullanmadan önce artırır. + // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + + printf("\n"); + + // For Döngüsü + int jj; + for (jj=0; jj < 10; jj++) { + printf("%d, ", jj); + } // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, " + + printf("\n"); + + /////////////////////////////////////// + // Tip Dönüşümleri + /////////////////////////////////////// + + // C'de her değer bir tipe sahiptir, ama siz bir değeri bir başka tipe + // dönüştürebilirsiniz. + + int x_hex = 0x01; // Hex literatüründe değer atayabilirsiniz. + + // Türler arasındaki dönüşümde kendi değerini korumak için çalışacaktır. + printf("%d\n", x_hex); // => Prints 1 + printf("%d\n", (short) x_hex); // => Prints 1 + printf("%d\n", (char) x_hex); // => Prints 1 + + // Tip hiçbir hata vermeden taşacaktır(overflow). + printf("%d\n", (unsigned char) 257); // => 1 (Max char = 255 eğer karakter 8 bit uzunluğunda ise) + + // `char`, `signed char` ve `unsigned char` karakter tiplerinin maksimum uzunluğunu + // belirlemek için <limits.h> kütüphanesindeki CHAR_MAX, SCHAR_MAX ve UCHAR_MAX + // macrolarını kullanınız. + + // Integral tipi kayan noktalı yazı tipine dönüştürülecektir ve tam tersi. + printf("%f\n", (float)100); // %f formats a float + printf("%lf\n", (double)100); // %lf formats a double + printf("%d\n", (char)100.0); + + /////////////////////////////////////// + // İşaretçiler (Pointers) + /////////////////////////////////////// + + // Bir işaretci bellek adresini barındıran bir değişkendir. Tanımlaması ile işaret + // edeceği verinin tipi de belirtilecektir. Değişkenlerininzi bellek adreslerini + // getirerek bellek ile ilgili karışıklığı ortadan kaldırabilirsiniz. + + int x = 0; + printf("%p\n", &x); // & işareti bir değişkenin bellek adresini getirmek için kullanılır. + // (%p işaretçilerin formatıdır) + // => Bazı bellek adresleri yazdırılacaktır. + + + // İşaretçiler tanımlanırken * ile başlar + int *px, not_a_pointer; // px sayı tipinde bir işaretçidir. + px = &x; // X değişkeninin bellek adresi px değişkeninde tutulmaktadır. + printf("%p\n", px); // => x değişkeninin bellek adresi yazdırılacaktır. + printf("%d, %d\n", (int)sizeof(px), (int)sizeof(not_a_pointer)); + // => 64-bit sistemde "8, 4" yazdırılacaktır. + + // İşaretçinin adres olarak gösterdiği yerdeki değeri almak için + // değişkenin önüne * işareti ekleyiniz. + printf("%d\n", *px); // => 0 bastıracaktır, x in değeridir, + // çünkü px değişkeni x in adresini göstermektedir. + + // Ayrıca siz işaretçinin gösterdiği yerin değerini + // değiştirebilirsiniz. Burada referansı parantez içerisinde göstereceğiz + // çünkü ++ işleminin önceliği * işleminden yüksektir. + (*px)++; // px'in işaret ettiği değeri 1 artır. + printf("%d\n", *px); // => 1 yazdırılır. + printf("%d\n", x); // => 1 yazdırılır. + + int x_array[20]; // Diziler(arrays) bellekten yan yana bellek bloklarını + // tahsis etmek için iyi bir yöntemdir. + int xx; + for (xx=0; xx<20; xx++) { + x_array[xx] = 20 - xx; + } // x_array dizisi 20, 19, 18,... 2, 1 değerleri ile oluşturuluyor. + + // Bir sayı tipinde işaretçi tanımlanıyor ve x_array'i işaret ediyor. + int* x_ptr = x_array; + // x_ptr artık dizinin ilk elemanını işaret etmektedir (the integer 20). + // Bu çalışacaktır çünkü diziler(arrays) aslında sadece onların ilk + // elemanlarını gösteren birer işaretçidir. + // For example, when an array is passed to a function or is assigned to a pointer, + // it decays into (implicitly converted to) a pointer. + // Exceptions: when the array is the argument of the `&` (address-od) operator: + int arr[10]; + int (*ptr_to_arr)[10] = &arr; // &arr is NOT of type `int *`! + // It's of type "pointer to array" (of ten `int`s). + // or when the array is a string literal used for initializing a char array: + char arr[] = "foobarbazquirk"; + // or when it's the argument of the `sizeof` or `alignof` operator: + int arr[10]; + int *ptr = arr; // equivalent with int *ptr = &arr[0]; + printf("%zu %zu\n", sizeof arr, sizeof ptr); // probably prints "40, 4" or "40, 8" + + // Diziler ilk elemanlarını gösteren birer işaretçidirler. + printf("%d\n", *(x_ptr)); // => 20 yazılacaktır. + printf("%d\n", x_array[0]); // => 20 yazılacaktır. + + // İşaretçiler kendi tiplerinde artırılır ve azaltılır. + printf("%d\n", *(x_ptr + 1)); // => 19 yazılacaktır. + printf("%d\n", x_array[1]); // => 19 yazılacaktır. + + // Ayrıca dinamik olarak bir bellek bloğunu standart kütüphanede bulunan + // malloc fonksiyonu ile uygulamanız için ayırabilirsiniz. Bu fonksiyon + // byte türünden ayırmak istediğiniz bloğun boyutunu parametre olarak alır. + int* my_ptr = (int*) malloc(sizeof(int) * 20); + for (xx=0; xx<20; xx++) { + *(my_ptr + xx) = 20 - xx; // my_ptr[xx] = 20-xx 'de aynı zamanda çalışabilir + } // Bellekte 20, 19, 18, 17... 2, 1 (as ints) şeklinde oluşturulmuş olacaktır. + + // Eğer ayrımadığınız bir bellek adresini çağırırsanız + // öngörülmeyen bir değer dönecektir. + printf("%d\n", *(my_ptr + 21)); // => kim-bilir-ne-yazacak? + + // Malloc fonksiyonu ile ayrıdığınız bellek kısmı ile işiniz bittiğinde + // onu free fonksiyonu ile boşaltmalısınız, aksi durumda uygulamanız + // kapatılana kadar belleğin o kısmını kimse kullanamaz. + free(my_ptr); + + // Metin Dizileri(String) birer karakter dizisidir(char array), ama + // genelde karakter işaretçisi olarak kullanılır. + char* my_str = "This is my very own string"; + + printf("%c\n", *my_str); // => 'T' + + function_1(); +} // main fonksiyon sonu + +/////////////////////////////////////// +// Fonksiyonlar +/////////////////////////////////////// + +// Fonksiyon tanımlama sözdizimi: +// <return type> <fonksiyon adi>(<args>) + +int add_two_ints(int x1, int x2){ + return x1 + x2; // bir değer geri döndürmek için return kullanılır. +} + +/* +Fonksiyonlar pass-by-value'dür, ama isterseniz işaretçi referanslarını +kullanarak fonksiyona gönderilen parametrenin değerini değiştirebilirsiniz. + +Example: Bir metni tersine çevirme +*/ + +// Bir void konksiyonu hiç bir değer dönmez +void str_reverse(char* str_in){ + char tmp; + int ii=0, len = strlen(str_in); // Strlen C'nin standart kütüphanesinin bir fonksiyonu + for(ii=0; ii<len/2; ii++){ + tmp = str_in[ii]; + str_in[ii] = str_in[len - ii - 1]; // sondan ii'inci elemanı + str_in[len - ii - 1] = tmp; + } +} + +/* +char c[] = "This is a test."; +str_reverse(c); +printf("%s\n", c); // => ".tset a si sihT" +*/ + +/////////////////////////////////////// +// Kullanıcı Tanımlı Tipler ve Yapılar +/////////////////////////////////////// + +// Typedef'ler bir tip takma adı oluşturur. +typedef int my_type; +my_type my_type_var = 0; + +// Struct'lar bir veri koleksiyonudur. +struct rectangle { + int width; + int height; +}; + +// It's not generally true that +// sizeof(struct rectangle) == sizeof(int) + sizeof(int) +// due to potential padding between the structure members (this is for alignment +// reasons). [1] + +void function_1(){ + + struct rectangle my_rec; + + // "." ile yapı üyelerine ulaşılabilir. + my_rec.width = 10; + my_rec.height = 20; + + // Bir yapının adresini işaretçiye atayabilirsiniz. + struct rectangle* my_rec_ptr = &my_rec; + + // İşaretçi üzerinden bir yapıya ulaşabilirsiniz. + (*my_rec_ptr).width = 30; + + // ya da -> işareti ile yapının elemanlarına ulaşabilirsiniz. + my_rec_ptr->height = 10; // (*my_rec_ptr).height = 10; ile aynıdır. +} + +// Kolaylık sağlamak için bir yapıya typedef tanımlayabilirsiniz. +typedef struct rectangle rect; + +int area(rect r){ + return r.width * r.height; +} + +/////////////////////////////////////// +// Fonksiyon İşaretçiler +/////////////////////////////////////// + +/* +Çalışma zamanında, fonksiyonların bilinen bir bellek adresleri vardır. Fonksiyon +işaretçileri fonksiyonları direk olarak çağırmayı sağlayan veya geri bildirim(callback) +için parametre gönderirken kullanılan başka birer işaretçidirler. Ama, syntax tanımı +başlangıçta biraz karışık gelebilir. + +Örnek: bir işaretçiden str_reverse kullanımı +*/ +void str_reverse_through_pointer(char * str_in) { + // f adında bir fonksiyon işaretçisi tanımlanır. + void (*f)(char *); // Signature should exactly match the target function. + f = &str_reverse; // Assign the address for the actual function (determined at runtime) + (*f)(str_in); // Just calling the function through the pointer + // f(str_in); // That's an alternative but equally valid syntax for calling it. +} + +/* +As long as function signatures match, you can assign any function to the same pointer. +Function pointers are usually typedef'd for simplicity and readability, as follows: +*/ + +typedef void (*my_fnp_type)(char *); + +// Gerçek bir işaretçi tanımlandığı zaman ki kullanımı: +// ... +// my_fnp_type f; + +``` + +## Daha Fazla Okuma Listesi + +[K&R, aka "The C Programming Language"](https://en.wikipedia.org/wiki/The_C_Programming_Language)'in bir kopyasını bulundurmak mükemmel olabilir + +Diğer bir iyi kaynak ise [Learn C the hard way](http://c.learncodethehardway.org/book/) + +It's very important to use proper spacing, indentation and to be consistent with your coding style in general. +Readable code is better than clever code and fast code. For a good, sane coding style to adopt, see the +[Linux kernel coding stlye](https://www.kernel.org/doc/Documentation/CodingStyle). + +Diğer taraftan google sizin için bir arkadaş olabilir. + +[1] http://stackoverflow.com/questions/119123/why-isnt-sizeof-for-a-struct-equal-to-the-sum-of-sizeof-of-each-member
\ No newline at end of file |