diff options
Diffstat (limited to 'tr-tr')
| -rw-r--r-- | tr-tr/c-tr.html.markdown | 2 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/clojure-tr.html.markdown | 1 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/edn-tr.html.markdown | 157 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/jquery-tr.html.markdown | 338 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/python-tr.html.markdown | 812 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/python3-tr.html.markdown | 640 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/pythonlegacy-tr.html.markdown | 502 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/ruby-tr.html.markdown | 1598 | ||||
| -rw-r--r-- | tr-tr/sql-tr.html.markdown | 125 |
9 files changed, 3197 insertions, 978 deletions
diff --git a/tr-tr/c-tr.html.markdown b/tr-tr/c-tr.html.markdown index 6042a609..4ef12527 100644 --- a/tr-tr/c-tr.html.markdown +++ b/tr-tr/c-tr.html.markdown @@ -477,7 +477,7 @@ typedef void (*my_fnp_type)(char *); [K&R, aka "The C Programming Language"](https://en.wikipedia.org/wiki/The_C_Programming_Language)'in bir kopyasını bulundurmak mükemmel olabilir -Diğer bir iyi kaynak ise [Learn C the hard way](http://c.learncodethehardway.org/book/) +Diğer bir iyi kaynak ise [Learn C the hard way](http://learncodethehardway.org/c/) It's very important to use proper spacing, indentation and to be consistent with your coding style in general. Readable code is better than clever code and fast code. For a good, sane coding style to adopt, see the diff --git a/tr-tr/clojure-tr.html.markdown b/tr-tr/clojure-tr.html.markdown index 64970945..5ebe5ce6 100644 --- a/tr-tr/clojure-tr.html.markdown +++ b/tr-tr/clojure-tr.html.markdown @@ -4,6 +4,7 @@ lang: tr-tr filename: learnclojure-tr.clj contributors: - ["Adam Bard", "http://adambard.com/"] + - ["Seçkin KÜKRER", "https://leavenha.github.io"] translators: - ["Seçkin KÜKRER", "https://leavenha.github.io"] --- diff --git a/tr-tr/edn-tr.html.markdown b/tr-tr/edn-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..9a2ac1ff --- /dev/null +++ b/tr-tr/edn-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,157 @@ +--- +language: edn +filename: learnedn-tr.edn +lang: tr-tr +contributors: + - ["Seçkin KÜKRER", "https://github.com/LeaveNhA"] +--- + +# Y = 20 Dakika. + +### Genişletilebilir Veri Notasyonu (EDN, Extensible Data Notation). + +### Okunuşu: (Türkçe: ey-di-en), (English: eed-n) + +### Kodlama Türü: UTF-8 + +EDN Clojure sözdiziminin bir alt kümesidir. Bu alt küme, amacı gereği kod barındırmaz. Ve kendisi bir tip sistemi değildir. Bir şeması da yoktur. En basit tabirle; Genişletilebilir Veri Notasyonu kabul edilebilir elemanların bir kümesidir. + +EDN elementleri, akışları ve dosyaları UTF-8 kullanılarak kodlanmalıdır. Üstelik, dökümanı çevreleyen işaretçiler de olmadığı için akış, dağıtık programlama mesaj arayüzü ve diğer dinamik sistemler için idealdir. + + +```clojure +; Yorumlar, yorumlarımız, noktalı virgül ile başlıyor. +;; Genellikle ikili olarak kullanılıyorlar. + +;; |--------------------------------| +; |--------- Genel Yapısı ---------| +;; |--------------------------------| + +;; Boşluklar --whitespaces--, elementler için en yaygın ayıraçtır. +"Mustafa" "Kemal" "ATATÜRK" +;; Fakat okunuşu arttırdığı gerekçesiyle "," (virgüller --commas--) EDN yorumlayıcısı tarafından görmezden gelinir ve boşluk olarak nitelendirilir. +"Mustafa","Kemal","PAŞA" +;; Üstelik bu yenilikçi sözdizimsel kurala rağmen, {}, [] () gibi koleksiyon karakterlerini ayırmak için boşluğa ya da boşluğa çözümlenen virgüle ihtiyacınız yoktur. +[["MUSTAFA"] ["KEMAL"] [[{"ATA" "ATATÜRK"}]]] +;; Üst düzey vektör elemanlarını birbirinden ayıran boşlukları da kaldırabilirsiniz. +;; Fakat bu size, okunması zor bir vektör dışında hiç bir şey vermeyecektir. + +;; |--------------------------------| +; |-------- Atomik Yapılar --------| +;; |--------------------------------| + +; Mantıksal Değerler +;; Mantıksal Doğru, çoğu teknolojide aynı gösterimi var. +true +;; Mantıksal Yanlış. +false + +; Karakter Katarları +;; Karakter katarları, --SADECE-- çift tırnak ile belirtilebilir. +"İzmirin dağlarında çiçekler açar!" +;; C, C++, Java v.b. gibi dillerin desteklediği kaçış sekanslarını da destekler. +"Altın güneş orda sırmalar saçar.\nBozulmuş düşmanlar yel gibi kaçar." +;; Kaçış sekansları için bknz: $!$ + +; Karakter Sabitleri +;; Karakter sabitleri önlerinde bir ters eğik çizgi ile temsil edilirler. +\T \Ü \R \K +;; Üstelik, belirli kaçıl sekanslarının da karşılığı Karakter Sabiti olarak var. +\newline \return + +; Anahtar Kelimeler +;; Anahtar Kelimeler, önlerinde bir ":" iki nokta --colon-- +:yımırta +:kaşar +:bıngıl + +; Semboller +;; Semboller tanımlayıcıları temsil etmek için kullanılır. +;; "/" karakteri, Sembol Sabitlerinde isim-uzayı ayıracı olarak kullanılıyor. +izmir/kızları +;; "mutfak" isim uzayındaki "ekmek-bıçağı" isimli sembole çözümlenir. + +banyo/fayans +parke +laminat + +; Sayısal Değerler +;; Tam Sayı sabiti. +1991 +;; Kayan Noktalı Sabiti. +19.67 + +; Listeler +;; Listeler, yukarıdaki temel tiplerin ardışıklanmasıdır. +(bomba :bomba nokta \c \o \m) + +; Vektörler +;; Vektörler bir bakıma Listelere benzeseler de, bir çok açıdan farklıdırlar. +;; Mesela Listenin aksine Vektörler, Rastgele Erişime imkan verir. +[[] "şimdi" "asker"] + +; Eşlemeler +;; Sıfır veya daha fazla Anahtar-Değer çifti kabul eder. +;; Not: Clojure Veri Yapıları Soyutlaması ile Eşlemeler de, teknik olarak ardışık olarak işlenebilir. +{:canı :neler-ister? + :uykuda "mevlam"} +;; Bu ve diğer tüm Veri Yapıları Homojendir, birbirilerini barındırabilir, kapsayabilir, içerebilirler. +;; Ayrıca okunurluk gibi farklı sebeplerle virgül kullanımında özgürsünüz. +{{:id_ "129u391824981237981237" :kim "BEN"}, göster!} + +; Kümeler +;; Kümeler eşsiz eleman barındıran bir yapıdır. +;; Matematikteki karşılığını veriyor dersek yanlış olmaz. +#{:sen 3 milyar 750 milyon} + +;; |--------------------------------| +; |------ Etiketli Elemanlar ------| +;; |--------------------------------| + +;; EDN (Genişletilebilir Veri Notasyonu), # sembolü ile genişletilebilir. + +#benimuygulamam/bağlantı {:içerik "Y dakikada EDN Öğren" :url "https://learnxinyminutes.com/docs/tr-tr/edn-tr" :tıhlama-aksiyonu yırrttılll!} + +;; Ve bu yapıyı yorumlayacak bir de yapı gerekiyor. +(defn ->bağlantı [props] + (str "<a href='" (:url props) "'" ">" + (:içerik props) + "</a>")) + +;; Bu örnekte yorumlayıcıya, basit bir fonksiyon veriyoruz. +;; `clojure.edn/read-string` aslında bir ayarlar Eşlemesi kabul ediyor. +;; (Bu tür fonksiyon genişlemeleri, Clojure ekosisteminde yaygındır.) + +(clojure.edn/read-string + {:readers {'benimuygulamam/bağlantı ->bağlantı}} + "#benimuygulamam/bağlantı {:içerik \"Y dakikada EDN Öğren\" :url \"https://learnxinyminutes.com/docs/tr-tr/edn-tr\" :tıhlama-aksiyonu yırrttılll!}") +;=> "<a href='https://learnxinyminutes.com/docs/tr-tr/edn-tr'>Y dakikada EDN Öğren</a>" + +;; |--------------------------------| +; |--- Ön Tanımlı Genişletmeler ---| +;; |--------------------------------| + +; Tarih Etiketi +;; Bu etiket `inst` ön-ekinden sonra bir RFC-3339 formatında bir karakter katarı beklemektedir. +#inst "2013-10-21T14:50:00+00:00" ; => Formatlanmış bir şekilde: 21/10/2013 14:50:00 + +; UUID Etiketi +;; Bu etiket `uuid` ön-ekinden sonra bir UUID karşılığını karakter katarı olarak kabul eder. +#uuid "11k12fae-7d3c-11k0-a765-0010ckke6hgk" + +``` + +# Son Ek +Bu içerik, EDN'i tanıtmakta kısıtlı bir açıyla, özet bilgiler sunmaktadır. +Fakat, Clojure ve diğer Veri Odaklı dillerde, Verinin yolculuğunu anlamak için önemli bir rol oynamaktadır. +EDN'in var olan probleme çözümü ve artı/eksilerinin doğru şekilde kavranması mühimdir. +Ben bu dökümanı hazırlarken, EDN ve gerçek dünya kullanımını anlatan yoktu. Fakat ümidim, Clojure ve diğer teknolojiler üzerinde kullanımının artmasından sonra birinin bu ihtiyacı giderecek özgün kaynak çıkarmasıdır. + +Başarılar! + +# Referanslar + +- [EDN Formatı Standardı](https://github.com/edn-format/edn) +- [Gerçeklemeler](https://github.com/edn-format/edn/wiki/Implementations) +- [Etiketlenmiş Elementler](http://www.compoundtheory.com/clojure-edn-walkthrough/) +- [Clojure.Docs EDN İçeriği](https://clojuredocs.org/clojure.edn) diff --git a/tr-tr/jquery-tr.html.markdown b/tr-tr/jquery-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..4a4ebeae --- /dev/null +++ b/tr-tr/jquery-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,338 @@ +--- +category: tool +tool: jquery +contributors: + - ["Seçkin KÜKRER", "https://github.com/leavenha"] +filename: jquery-tr-tr.js +lang: tr-tr +--- + +# Tanım + +jQuery, (IPA: ˈd͡ʒeɪˌkwɪəɹiː). +j + Query, olarak isimlendirilmiş, çünkü çoğunlukla HTML elementlerini sorgulamak ve onları manipüle etmek için kullanılır. + +jQuery, 2006 yılında geliştirilmiş ve günümüzde halen kullanımı yaygın, görece en popüler çapraz-platform JavaScript kütüphanelerinden birisidir. Şimdilerde jQuery ekibi tarafından gelişimi devam etmektedir. Dünyanın bir çok yerinden büyük şirketler ve bağımsız yazılım ekipleri tarafından kullanılmaktadır. + +Genel kullanım amacı animasyonlardır; Galeri, ek menü, sayfa geçişleri, ve diğer tüm gerçeklemelere sağladığı kolaylıkla birlikte Flash'ın alternatifi olarak yorumlanabilir. [Ajax][ajax-wikipedia-page] işlemleri de dahil olmak üzere olay-yönetimi, döküman manipülasyonu ve bir çok programlama görevini kolaylaştırır. + +Resmi sitesinden ([jQuery][jquery-official-website]) indirip web sitenize yükleyebilirsiniz. jQuery günümüz JavaScript kütüphaneleri gibi, küçültülmüş boyutlarda bulut tabanlı İçerik Dağıtım Ağı sistemleri sayesinde bağımsız olarak da sitenize eklenebilir. + +Kütüphanenin kullanımı ile, jQueryUI gibi ek paketlerle gelişmiş ve modern arayüzler gerçekleyebilirsiniz. + +Fakat, jQuery'ye giriş yapmadan önce elbetteki bu kütüphanenin üzerine kurulduğu teknoloji olan [JavaScript'i öğrenmelisiniz][javascript-learnxinyminutes-page]. + +```js + +// Bu belgedeki değişken isimleri Türkçe, +// ve [Lower Camel Case] notasyonu uygulamaktadır. +// Bu belgedeki kod parçalarının çıktıları, +// onları uyguladığınız dökümanın içeriğine bağlı olarak değişmektedir. + +// Döküman boyunca, aşağıdaki gösterimde +// Kod - Çıktı ikilisi ile içeriğin anlamlandırılması +// kolaylaştırılmaya çalışmıştır. +// ornek_kod_parcasi(); +// => "ÖRNEK ÇIKTI" + +// *. Konsept +// jQuery DOM nesnelerini seçmek için inovatif bir yol sunar. +// `$` değişkeni, `jQuery` kütüphanesine işaret eder. +// Fonksiyon notasyonu ile DOM nesnelerini elde eder +// ve üzerinde işlemler gerçekleştirirsiniz. +$(window) +// => jQuery [Window] (1) +// Bize tarayıcının belirlediği window nesnesini verir. + +// 1. Seçiciler +// Tüm nesneleri seçmek için `*` çağırımı yapılır. +const hepsi = $('*'); +// => jQuery [<html>, <head>, <meta>, +// .... <meta>, <title>, <meta>, <meta>, +// .... <meta>, <link>, <link>, …] (1134) = $1 + +// Seçiciler, jQuery'de bir nesne seçmek için kullanılırlar, +const sayfa = $(window); +// => jQuery [window] (1) +// Sayfa, açık döküman nesnesini seçer. + +// Elementler, kendileri için seçicidirler. +const tumParagraflar = $('p'); +// => jQuery [<p>, <p>, <p>] (3) + +// Seçiciler aynı zamanda CSS seçicileri olabilir. +const mavi = $('.mavi'); +// => jQuery [<p class='mavi'] (1) + +// Aynı zamanda element ile birlikte kullanılabilirler. +const maviParagraf = $('p.mavi'); +// => jQuery [<p class='mavi'>] (1) + +// Özellik seçicileri de mevcuttur, +// Elementin özelliği için seçim yaparlar. +const isimSecicisi = $('input[name*="kayit.form"]'); +// => jQuery [<input name='kayit.form.sifre'>, +// <input name='kayit.form.dogumtarihi'> ...] (10) + +// Diğer özellik seçiciler; +/* +- Özelliğin içinde arayan; *= +- Özelliğin içinde verilen kelimeleri arayan; ~= + |-(kelimeler boşlukla ayrılmalı, *='den farkına dikkat ediniz.) +- Özelliğin başlangıç verisini arayan; ^= +- Özelliğin bitiş verisini arayan; $= +- Özelliği tamamen karşılaştıran; = +- Özelliğin eşitsizlik durumunu karşılaştıran; != + +Diğer tüm seçiciler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// 2. Olaylar ve Efektler +// - Olaylar +// jQuery kullanıcı ile tarayıcı arasındaki etkileşimi olaylar ile ele alır. + +// En yaygın kullanımı tartışmasız ki Dökümanın Yüklenmesi olayıdır. + +// $.ready fonksiyonu, argüman olarak aldığı fonksiyonu, +// seçilen eleman tamamen yüklendiğinde çağıracaktır. +$(document).ready(function(){ + // Dökümanın tamamı yüklendiğine göre, iş mantığımı çağırabiliriz. + console.info('Döküman yüklendi!'); +}) +// => jQuery [#document] (1) + +// Bir dökümanın tamamının yüklenmeden, +// herhangi bir iş mantığı çalıştırmanın +// neden kötü bir fikir olduğunu merak ediyorsanız, +// ileri okuma kısmına danışabilirsiniz. + +// Önce Olay tanımlayalım. + +// Tıklama olayı için `$.click` olay tetikleyicisi kullanılıyor. +$('.mavi').click(function(){ + // Unutmayın ki, önceden tanımlanmış + // bir fonksiyonu da argüman olarak verebilirsiniz. + console.info('Mavi butona tıkladın!'); +}) +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Çift Tıklama olayı için `$.dblclick` olay tetikleyicisi kullanılıyor. +$('.mavi').dblclick(function(){ + console.info('Mavi butona çift tıkladın!'); +}) +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Seçilen Elemente birden fazla tetiklenecek fonksiyon tanımalamak +// istersek, Olayları ve Fonksiyonları Anahtar-Değer yapısı sağlayan +// Objeleri kullanarak da çağırabiliriz. + +// => tetiklenecekFonksiyon +$('.mor').on({ + click: () => console.info('Tek tıklama ile tetiklendim!'), + dblclick: () => console.info('Çift tıklama ile tetiklendim!'), + // ... +}); +// => jQuery [<button>, <button>, <button>, <button>, <button>, …] (365) + +// Diğer olay tetikleyicileri; +/* +Elemente, +- Fokus/Odaklanma; $.focus +- Fokus/Odaklanmanın kaybedilmesi; $.blur +- Farenin alanına girmesi; $.mouseenter +- Farenin alanından çıkması; $.mouseleave + +Diğer tüm olay tetikleyicileri için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// Tanımlanan olayları tetiklemek için, +// Kullanıcı-Tarayıcı etkileşimi yerine elle çağrı yapmak da mümkün. +// Tanımlama ile çağırım arasındaki fark sadece sağlanan argümanlardır. +// Argümansız çağırım, olayı tetikler. + +// Tıklama olayını tetiklemek için. +$('.mavi').click(); +// => Mavi butona tıkladın! +// => jQuery [<button>] (1) + +// Çift Tıklama olayını tetiklemek için. +$('.mavi').dblclick(); +// => Mavi butona çift tıkladın! +// => jQuery [<button>] (1) + +// - Efektler +// jQuery bir çok ön-tanımlı efekt sunmakta. +// Bu efektler, belirli parametlerle, farklı iş mantıklarını +// gerçeklemenize izin verebilir. +// Önce parametresiz işlevlere göz atalım. + +// Elementleri saklayabilir, +$('#slaytresmi').hide(); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Gizlenen elementleri tekrar görünür yapabilir, +$('#slaytresmi').show(); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Yada dilediğiniz CSS niteliğini anime edebilirsiniz, + +// Bu parametre, anime etmek istediğiniz CSS özelliklerini +// belirleyen Obje bilgisidir. +// Yükseklik ve Genişlik bilgileri için değerler belirliyoruz. +const animeEdilecekCSSOzellikleri = + { + weight: "300px", + height: "300px" + }; + +// Diğer anime edilebilir CSS özellikleri; +/* +Elementin, +- Opaklık; opacity +- Dış çevre mesafesi; margin +- Çerçeve yüksekliği; borderWidth +- Satır yüksekliği; lineHeight + +Diğer tüm özellikler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// Bu parametre animasyonun süresini belirler. +const milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi = + 1200; + +// Bu parametre, 'linear' yada 'swing' metin +// bilgilerinden birini alır ve animasyonun +// akıcılığını belirler. +// x ∈ {'linear', 'swing'} +const animasyonAkiciligi = 'linear'; + +// Bu parametre, bir fonksiyondur ve +// animasyondan sonra çağırılır. +// Bir geri-çağırım (callback*) olarak değerlendirilebilir. +const animasyonGeriCagirimFonksiyonu = function(){ + console.info('Animasyon bitti!'); +}; + +// Şimdi tanımlanan bilgilerimizle animasyonu çağırıyoruz. +$('#slaytresmi').animate(animeEdilecekCSSOzellikleri, + milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi, + animasyonAkiciligi, + animasyonGeriCagirimFonksiyonu); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Kütüphane `$.animate` fonksiyonu için, anime edeceğiniz +// CSS özellikleri dışındaki tüm argümanlar için +// ön tanımlı değerler sağlamaktadır. +// Bu değerler için resmi siteyi kontrol ediniz. + +// Diğer ön tanımlı efektler; +/* +Elementi, +- Yukarı kaydırır; $.slideUp +- Verilen saydamlık değerine anime eder; $.fadeTo +- Görünür yada görünmez yapar (geçerli durumuna bağlı); $.toggle + +Diğer tüm efektler için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +// 3. Manipülasyon + +// jQuery'de, HTML elementlerinin isteğiniz doğrultusunda +// değiştirilmesi için araçlar sunulmakta. + +// Bir ön-tanımlı CSS sınıfımız olduğunu hayal edebilirsiniz. +// Bu sınıfı istediğimiz elemente uygulamak için, +$('#slaytresmi').addClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi' class='inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'>] (1) + +// Bu CSS sınıfını istediğimiz zaman silebiliriz, +$('#slaytresmi').removeClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) + +// Bu HTML elementini, istediğimiz başka bir element ile çevreleyebiliriz, +$('#slaytresmi').wrap('<div class="farkli-bir-cerceve"></div>'); +// => jQuery [<img id='slaytresmi'>] (1) +// Sonucun gözlemlenebilmesi için, elementin çevreleme işlemi sonrası +// döküman üzerindeki yapısını temel bir seçici ile gözlemleyebiliriz; +$('.farli-bir-cerceve') +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// Elemente içerik ekleyebiliriz, +// Eklemeler döküman içeriğinin sonuna yapılacaktır. +// Bu süreci daha iyi gözlemleyebilmek için içeriğine bakmamız yeterli, +// Ekleme öncesinde; +$('.farkli-bir-cerceve'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// `$.append` fonksiyonu ile ekleme işlemini yapıyoruz. +$('.farkli-bir-cerceve').append('<h1>Bu çerçeve farklı!</h1>'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1) +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// <h1>Bu çerçeve farklı!</h1> +// </div> + +// Dökümandan element silebiliriz, +$('.farkli-bir-cerceve > h1').remove(); +// => jQuery [<h1>] (1) + +// Dökümanın güncel halini görmek için seçiciyi çağırıyoruz, +$('.farkli-bir-cerceve'); +// => jQuery [<div class='farkli-bir-cerceve>] (1** +// => <div class="farkli-bir-cerceve"> +// <img id='slaytresmi'> +// </div> + +// Elementlerin özniteliklerini değiştirebilir yada +// silebiliriz. +// Öznitelik erişici ve değiştiricisi, +// Bir fonksiyon notasyonuyla yapılanmış durumda. +// Eğer bir öznitelik bilgisini almak istiyorsak, ilgili öznitelik +// ismini; + +$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id'); +// => 'slaytresmi' + +// Eğer bir öznitelik bilgisini güncellemek istiyorsak, +// ilgili öznitelik ismi ve sonrasında yeni değerini argüman +// olarak $.attr fonksiyonuna iletiyoruz; + +$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id', 'cercevelislaytresmi'); +// => jQuery [<img id='cercevelislaytresmi'>] (1) + +// Diğer ön fonksiyonlar; +/* +Elementin, +- Yükseklik değeri, $.height +- HTML döküman içeriği, $.html +- Girdi içeriği, $.val +- Verilen CSS sınıfına sahipliği, $.hasClass + +Diğer tüm manipülasyon fonksiyonları için resmi siteyi kontrol ediniz. +*/ + +``` + +## Notlar + +- Yaygın bir yanlış bilineni düzeltmek adına; jQuery bir çalışma-çatısı değil, bir *kütüphanedir*. +- [Lower Camel Case][lower-camel-case-notasyonu] notasyonu için Wikipedia sayfası. + +## İleri Okuma + +### İngilizce + +- [jQuery][jquery-official-website] resmi sitesi. + +- [Jakob Jenkov | $(document).ready article](http://tutorials.jenkov.com/jquery/document-ready.html) + +[jquery-official-website]: https://jquery.com +[ajax-wikipedia-page]: https://en.wikipedia.org/wiki/Ajax_(programming) +[javascript-learnxinyminutes-page]: https://learnxinyminutes.com/docs/javascript/ +[lower-camel-case-notasyonu]: https://en.wikipedia.org/wiki/Camel_case#Programming_and_coding diff --git a/tr-tr/python-tr.html.markdown b/tr-tr/python-tr.html.markdown index 99a3eb4e..6d9cdcbe 100644 --- a/tr-tr/python-tr.html.markdown +++ b/tr-tr/python-tr.html.markdown @@ -1,316 +1,344 @@ --- -language: python -filename: learnpython-tr.py +language: Python contributors: - - ["Louie Dinh", "http://ldinh.ca"] + - ["Louie Dinh", "http://pythonpracticeprojects.com"] + - ["Steven Basart", "http://github.com/xksteven"] + - ["Andre Polykanine", "https://github.com/Oire"] + - ["Batuhan Osman T.", "https://github.com/BTaskaya"] translators: - - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] + - ["Eray AYDIN", "http://erayaydin.me/"] lang: tr-tr +filename: learnpython-tr.py --- -Python Guido Van Rossum tarafından 90'ların başında yaratılmıştır. Şu anda -varolanlar arasında en iyi dillerden birisidir. Ben (Louie Dinh) Python -dilinin syntax'ının belirginliğine aşığım. O basit olarak çalıştırılabilir -pseudocode'dur. -Geri bildirimlerden son derece mutluluk duyarım! Bana [@louiedinh](http://twitter.com/louiedinh) -adresinden ya da louiedinh [at] [google's email service] adresinden ulaşabilirsiniz. +Python,90ların başlarında Guido Van Rossum tarafından oluşturulmuştur. En popüler olan dillerden biridir. Beni Python'a aşık eden sebep onun syntax beraklığı. Çok basit bir çalıştırılabilir söz koddur. -Çeviri için geri bildirimleri de [@kulekci](http://twitter.com/kulekci) -adresine yapabilirsiniz. +Not: Bu makale Python 3 içindir. Eğer Python 2.7 öğrenmek istiyorsanız [burayı](http://learnxinyminutes.com/docs/pythonlegacy/) kontrol edebilirsiniz. -Not: Bu yazıdaki özellikler Python 2.7 için geçerlidir, ama Python 2.x için de -uygulanabilir. Python 3 için başka bir zaman tekrar bakınız. +```python +# Tek satırlık yorum satırı kare(#) işareti ile başlamaktadır. -```python -# Tek satır yorum hash işareti ile başlar. -""" Çoklu satır diziler üç tane çift tırnak - arasında yazılır. Ve yorum olarak da - kullanılabilir +""" Çok satırlı olmasını istediğiniz yorumlar + üç adet tırnak(") işareti ile + yapılmaktadır """ - #################################################### -## 1. İlkel Veri Tipleri ve Operatörler +## 1. Temel Veri Türleri ve Operatörler #################################################### # Sayılar -3 #=> 3 +3 # => 3 + +# Tahmin edebileceğiniz gibi matematik +1 + 1 # => 2 +8 - 1 # => 7 +10 * 2 # => 20 + +# Bölme işlemi varsayılan olarak onluk döndürür +35 / 5 # => 7.0 + +# Tam sayı bölmeleri, pozitif ve negatif sayılar için aşağıya yuvarlar +5 // 3 # => 1 +5.0 // 3.0 # => 1.0 # onluklar için de bu böyledir +-5 // 3 # => -2 +-5.0 // 3.0 # => -2.0 -# Matematik beklediğiniz gibi -1 + 1 #=> 2 -8 - 1 #=> 7 -10 * 2 #=> 20 -35 / 5 #=> 7 +# Onluk kullanırsanız, sonuç da onluk olur +3 * 2.0 # => 6.0 -# Bölünme biraz ilginç. EĞer tam sayılar üzerinde bölünme işlemi yapıyorsanız -# sonuç otomatik olarak kırpılır. -5 / 2 #=> 2 +# Kalan operatörü +7 % 3 # => 1 -# Bölünme işlemini düzenlemek için kayan noktalı sayıları bilmeniz gerekir. -2.0 # Bu bir kayan noktalı sayı -11.0 / 4.0 #=> 2.75 ahhh...daha iyi +# Üs (2 üzeri 4) +2**4 # => 16 -# İşlem önceliğini parantezler ile sağlayabilirsiniz. -(1 + 3) * 2 #=> 8 +# Parantez ile önceliği değiştirebilirsiniz +(1 + 3) * 2 # => 8 -# Boolean değerleri bilindiği gibi +# Boolean(Doğru-Yanlış) değerleri standart True False -# not ile nagatif(mantıksal) değerini alma -not True #=> False -not False #=> True +# 'değil' ile terse çevirme +not True # => False +not False # => True -# Eşitlik == -1 == 1 #=> True -2 == 1 #=> False +# Boolean Operatörleri +# "and" ve "or" büyük küçük harf duyarlıdır +True and False #=> False +False or True #=> True -# Eşitsizlik != -1 != 1 #=> False -2 != 1 #=> True +# Bool operatörleri ile sayı kullanımı +0 and 2 #=> 0 +-5 or 0 #=> -5 +0 == False #=> True +2 == True #=> False +1 == True #=> True -# Daha fazla karşılaştırma -1 < 10 #=> True -1 > 10 #=> False -2 <= 2 #=> True -2 >= 2 #=> True +# Eşitlik kontrolü == +1 == 1 # => True +2 == 1 # => False -# Karşılaştırma zincirleme yapılabilir! -1 < 2 < 3 #=> True -2 < 3 < 2 #=> False +# Eşitsizlik Kontrolü != +1 != 1 # => False +2 != 1 # => True -# Karakter dizisi " veya ' ile oluşturulabilir -"This is a string." -'This is also a string.' +# Diğer karşılaştırmalar +1 < 10 # => True +1 > 10 # => False +2 <= 2 # => True +2 >= 2 # => True -# Karakter dizileri birbirleri ile eklenebilir -"Hello " + "world!" #=> "Hello world!" +# Zincirleme şeklinde karşılaştırma da yapabilirsiniz! +1 < 2 < 3 # => True +2 < 3 < 2 # => False -# A string can be treated like a list of characters -# Bir string'e karakter listesi gibi davranabilirsiniz. -"This is a string"[0] #=> 'T' +# Yazı(Strings) " veya ' işaretleri ile oluşturulabilir +"Bu bir yazı." +'Bu da bir yazı.' -# % karakter dizisini(string) formatlamak için kullanılır, bunun gibi: -"%s can be %s" % ("strings", "interpolated") +# Yazılar da eklenebilir! Fakat bunu yapmanızı önermem. +"Merhaba " + "dünya!" # => "Merhaba dünya!" -# String'leri formatlamanın yeni bir yöntem ise format metodudur. -# Bu metod tercih edilen yöntemdir. -"{0} can be {1}".format("strings", "formatted") -# Eğer saymak istemiyorsanız anahtar kelime kullanabilirsiniz. -"{name} wants to eat {food}".format(name="Bob", food="lasagna") +# Bir yazı(string) karakter listesi gibi işlenebilir +"Bu bir yazı"[0] # => 'B' -# None bir objedir -None #=> None +# .format ile yazıyı biçimlendirebilirsiniz, şu şekilde: +"{} da ayrıca {}".format("yazılar", "işlenebilir") -# "==" eşitliğini non objesi ile karşılaştırmak için kullanmayın. -# Onun yerine "is" kullanın. -"etc" is None #=> False -None is None #=> True +# Biçimlendirme işleminde aynı argümanı da birden fazla kullanabilirsiniz. +"{0} çeviktir, {0} hızlıdır, {0} , {1} üzerinden atlayabilir".format("Ahmet", "şeker çubuğu") +#=> "Ahmet çeviktir, Ahmet hızlıdır, Ahmet , şeker çubuğu üzerinden atlayabilir" -# 'is' operatörü obje kimliği için test etmektedir. Bu ilkel değerler -# için kullanışlı değildir, ama objeleri karşılaştırmak için kullanışlıdır. +# Argümanın sırasını saymak istemiyorsanız, anahtar kelime kullanabilirsiniz. +"{isim} yemek olarak {yemek} istiyor".format(isim="Ahmet", yemek="patates") #=> "Ahmet yemek olarak patates istiyor" -# None, 0 ve boş string/list'ler False olarak değerlendirilir. -# Tüm eşitlikler True döner -0 == False #=> True -"" == False #=> True +# Eğer Python 3 kodunuz ayrıca Python 2.5 ve üstünde çalışmasını istiyorsanız, +# eski stil formatlamayı kullanabilirsiniz: +"%s bu %s yolla da %s" % ("yazılar", "eski", "biçimlendirilebilir") -#################################################### -## 2. Değişkenler ve Kolleksiyonlar -#################################################### +# Hiçbir şey(none) da bir objedir +None # => None -# Ekrana yazdırma oldukça kolaydır. -print "I'm Python. Nice to meet you!" +# Bir değerin none ile eşitlik kontrolü için "==" sembolünü kullanmayın +# Bunun yerine "is" kullanın. Obje türünün eşitliğini kontrol edecektir. +"vb" is None # => False +None is None # => True +# None, 0, ve boş yazılar/listeler/sözlükler hepsi False değeri döndürü. +# Diğer veriler ise True değeri döndürür +bool(0) # => False +bool("") # => False +bool([]) #=> False +bool({}) #=> False -# Değişkenlere bir değer atamadan önce tanımlamaya gerek yoktur. -some_var = 5 # Değişken isimlerinde gelenek küçük karakter ve alt çizgi - # kullanmaktır. -some_var #=> 5 -# Daha önceden tanımlanmamış ya da assign edilmemeiş bir değişkene erişmeye -# çalıştığınızda bir hata fırlatılacaktır. Hata ayıklama hakkında daha fazla -# bilgi için kontrol akışı kısmına göz atınız. -some_other_var # isim hatası fırlatılır +#################################################### +## 2. Değişkenler ve Koleksiyonlar +#################################################### -# isterseniz "if"i bir ifade gibi kullanabilirsiniz. -"yahoo!" if 3 > 2 else 2 #=> "yahoo!" +# Python bir yazdırma fonksiyonuna sahip +print("Ben Python. Tanıştığıma memnun oldum!") -# Listeler +# Değişkenlere veri atamak için önce değişkeni oluşturmanıza gerek yok. +# Düzenli bir değişken için hepsi_kucuk_ve_alt_cizgi_ile_ayirin +bir_degisken = 5 +bir_degisken # => 5 + +# Önceden tanımlanmamış değişkene erişmek hata oluşturacaktır. +# Kontrol akışları başlığından hata kontrolünü öğrenebilirsiniz. +bir_bilinmeyen_degisken # NameError hatası oluşturur + +# Listeler ile sıralamaları tutabilirsiniz li = [] -# Önceden değerleri tanımlanmış listeler -other_li = [4, 5, 6] - -# Bir listenin sonuna birşeyler eklemek -li.append(1) #li şu anda [1] -li.append(2) #li şu anda [1, 2] -li.append(4) #li şu anda [1, 2, 4] -li.append(3) #li şu anda [1, 2, 4, 3] -# pop ile sondan birşeyler silmek -li.pop() #=> 3 and li is now [1, 2, 4] -# Tekrar sonuna eklemek -li.append(3) # li is now [1, 2, 4, 3] again. - -# Dizi gibi listenin elemanlarına erişmek -li[0] #=> 1 -# Son elemanın değerine ulaşmak -li[-1] #=> 3 - -# Listede bulunmayan bir index'teki elemana erişirken "IndexError" hatası -# fırlatılır -li[4] # IndexError fırlatılır - -# slice syntax'ı ile belli aralıktakı değerlere bakabilirsiniz. -# (Açık ve kapalı aralıklıdır.) -li[1:3] #=> [2, 4] -# Başlangıcı ihmal etme -li[2:] #=> [4, 3] -# Sonu ihmal etme -li[:3] #=> [1, 2, 4] - -# "del" ile istenilen bir elemanı listeden silmek -del li[2] # li is now [1, 2, 3] - -# Listeleri birbiri ile birleştirebilirsiniz. -li + other_li #=> [1, 2, 3, 4, 5, 6] - Not: li ve other_li yanlız bırakılır - -# extend ile listeleri birleştirmek -li.extend(other_li) # Now li is [1, 2, 3, 4, 5, 6] - -# bir değerin liste içerisinde varlığını "in" ile kontrol etmek -1 in li #=> True - -# "len" ile listenin uzunluğunu bulmak -len(li) #=> 6 - -# Tüpler listeler gibidir sadece değişmezler(immutable) +# Önceden doldurulmuş listeler ile başlayabilirsiniz +diger_li = [4, 5, 6] + +# 'append' ile listenin sonuna ekleme yapabilirsiniz +li.append(1) # li artık [1] oldu +li.append(2) # li artık [1, 2] oldu +li.append(4) # li artık [1, 2, 4] oldu +li.append(3) # li artık [1, 2, 4, 3] oldu +# 'pop' ile listenin son elementini kaldırabilirsiniz +li.pop() # => 3 ve li artık [1, 2, 4] +# Çıkarttığımız tekrardan ekleyelim +li.append(3) # li yeniden [1, 2, 4, 3] oldu. + +# Dizi gibi listeye erişim sağlayın +li[0] # => 1 +# Son elemente bakın +li[-1] # => 3 + +# Listede olmayan bir elemente erişim sağlamaya çalışmak IndexError hatası oluşturur +li[4] # IndexError hatası oluşturur + +# Bir kısmını almak isterseniz. +li[1:3] # => [2, 4] +# Başlangıç belirtmezseniz +li[2:] # => [4, 3] +# Sonu belirtmesseniz +li[:3] # => [1, 2, 4] +# Her ikişer objeyi seçme +li[::2] # =>[1, 4] +# Listeyi tersten almak +li[::-1] # => [3, 4, 2, 1] +# Kombinasyonları kullanarak gelişmiş bir şekilde listenin bir kısmını alabilirsiniz +# li[baslangic:son:adim] + +# "del" ile isteğe bağlı, elementleri listeden kaldırabilirsiniz +del li[2] # li artık [1, 2, 3] oldu + +# Listelerde de ekleme yapabilirsiniz +# Not: değerler üzerinde değişiklik yapılmaz. +li + diger_li # => [1, 2, 3, 4, 5, 6] + +# Listeleri birbirine bağlamak için "extend()" kullanılabilir +li.extend(diger_li) # li artık [1, 2, 3, 4, 5, 6] oldu + +# Listedeki bir elementin olup olmadığı kontrolü "in" ile yapılabilir +1 in li # => True + +# Uzunluğu öğrenmek için "len()" kullanılabilir +len(li) # => 6 + + +# Tüpler listeler gibidir fakat değiştirilemez. tup = (1, 2, 3) -tup[0] #=> 1 -tup[0] = 3 # TypeError fırlatılır. - -# Litelerde yapılanların hepsini tüplerde de yapılabilir -len(tup) #=> 3 -tup + (4, 5, 6) #=> (1, 2, 3, 4, 5, 6) -tup[:2] #=> (1, 2) -2 in tup #=> True - -# Tüplerin(veya listelerin) içerisindeki değerleri değişkenelere -# atanabilir -a, b, c = (1, 2, 3) # a şu anda 1, b şu anda 2 ve c şu anda 3 -# Eğer parantez kullanmaz iseniz tüpler varsayılan olarak oluşturulur +tup[0] # => 1 +tup[0] = 3 # TypeError hatası oluşturur + +# Diğer liste işlemlerini tüplerde de uygulayabilirsiniz +len(tup) # => 3 +tup + (4, 5, 6) # => (1, 2, 3, 4, 5, 6) +tup[:2] # => (1, 2) +2 in tup # => True + +# Tüpleri(veya listeleri) değişkenlere açabilirsiniz +a, b, c = (1, 2, 3) # 'a' artık 1, 'b' artık 2 ve 'c' artık 3 +# Eğer parantez kullanmazsanız varsayılan oalrak tüpler oluşturulur d, e, f = 4, 5, 6 -# şimdi iki değeri değiş tokuş etmek çok kolaydır. -e, d = d, e # d şimdi 5 ve e şimdi 4 +# 2 değeri birbirine değiştirmek bu kadar kolay +e, d = d, e # 'd' artık 5 ve 'e' artık 4 + +# Sözlükler anahtar kodlarla verileri tutar +bos_sozl = {} +# Önceden doldurulmuş sözlük oluşturma +dolu_sozl = {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3} -# Sözlükler (Dictionaries) key-value saklanır. -empty_dict = {} -# Sözlüklere önceden değer atama örneği -filled_dict = {"one": 1, "two": 2, "three": 3} +# Değere bakmak için [] kullanalım +dolu_sozl["bir"] # => 1 -# Değere ulaşmak için [] kullanılır -filled_dict["one"] #=> 1 +# Bütün anahtarları almak için "keys()" kullanılabilir. +# Listelemek için list() kullanacağınız çünkü dönen değerin işlenmesi gerekiyor. Bu konuya daha sonra değineceğiz. +# Not - Sözlük anahtarlarının sıralaması kesin değildir. +# Beklediğiniz çıktı sizinkiyle tam uyuşmuyor olabilir. +list(dolu_sozl.keys()) # => ["uc", "iki", "bir"] -# Tüm anahtarlara(key) "keys()" metodu ile ulaşılır -filled_dict.keys() #=> ["three", "two", "one"] -# Not - Sözlüklerin anahtarlarının sıralı geleceği garanti değildir -# Sonuçlarınız değer listesini aldığınızda tamamen eşleşmeyebilir -# Tüm değerleri almak için "values()" kullanabilirsiniz. -filled_dict.values() #=> [3, 2, 1] -# Not - Sıralama ile ilgili anahtarlar ile aynı durum geçerlidir. +# Tüm değerleri almak için "values()" kullanacağız. Dönen değeri biçimlendirmek için de list() kullanmamız gerekiyor +# Not - Sıralama değişebilir. +list(dolu_sozl.values()) # => [3, 2, 1] -# Bir anahtarın sözlükte oluş olmadığını "in" ile kontrol edilebilir -"one" in filled_dict #=> True -1 in filled_dict #=> False -# Olmayan bir anahtar çağrıldığında KeyError fırlatılır. -filled_dict["four"] # KeyError +# Bir anahtarın sözlükte olup olmadığını "in" ile kontrol edebilirsiniz +"bir" in dolu_sozl # => True +1 in dolu_sozl # => False -# "get()" metodu KeyError fırlatılmasını önler -filled_dict.get("one") #=> 1 -filled_dict.get("four") #=> None -# get() metodu eğer anahtar mevcut değilse varsayılan bir değer atama -# imknaı sağlar. -filled_dict.get("one", 4) #=> 1 -filled_dict.get("four", 4) #=> 4 +# Olmayan bir anahtardan değer elde etmek isterseniz KeyError sorunu oluşacaktır. +dolu_sozl["dort"] # KeyError hatası oluşturur -# "setdefault()" metodu sözlüğe yeni bir key-value eşleşmesi eklemenin -# güvenli bir yoludur. -filled_dict.setdefault("five", 5) #filled_dict["five"] is set to 5 -filled_dict.setdefault("five", 6) #filled_dict["five"] is still 5 +# "get()" metodu ile değeri almaya çalışırsanız KeyError sorunundan kurtulursunuz +dolu_sozl.get("bir") # => 1 +dolu_sozl.get("dort") # => None +# "get" metoduna parametre belirterek değerin olmaması durumunda varsayılan bir değer döndürebilirsiniz. +dolu_sozl.get("bir", 4) # => 1 +dolu_sozl.get("dort", 4) # => 4 +# "setdefault()" metodu sözlükte, belirttiğiniz anahtarın [olmaması] durumunda varsayılan bir değer atayacaktır +dolu_sozl.setdefault("bes", 5) # dolu_sozl["bes"] artık 5 değerine sahip +dolu_sozl.setdefault("bes", 6) # dolu_sozl["bes"] değişmedi, hala 5 değerine sahip -# Sets store ... well sets -empty_set = set() -# Bir demek değer ile bir "set" oluşturmak -some_set = set([1,2,2,3,4]) # some_set is now set([1, 2, 3, 4]) +# Sözlüğe ekleme +dolu_sozl.update({"dort":4}) #=> {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3, "dort": 4} +#dolu_sozl["dort"] = 4 #sözlüğe eklemenin bir diğer yolu -# Python 2.7'den beri {}'ler bir "set" tanımlaman için kullanılabilir -filled_set = {1, 2, 2, 3, 4} # => {1 2 3 4} +# Sözlükten anahtar silmek için 'del' kullanılabilir +del dolu_sozl["bir"] # "bir" anahtarını dolu sözlükten silecektir -# Bir set'e daha fazla eleman eklemek -filled_set.add(5) # filled_set is now {1, 2, 3, 4, 5} -# "&" işareti ile iki set'in kesişimlerini alınabilir -other_set = {3, 4, 5, 6} -filled_set & other_set #=> {3, 4, 5} +# Setler ... set işte :D +bos_set = set() +# Seti bir veri listesi ile de oluşturabilirsiniz. Evet, biraz sözlük gibi duruyor. Üzgünüm. +bir_set = {1, 1, 2, 2, 3, 4} # bir_set artık {1, 2, 3, 4} -# | işareti ile -filled_set | other_set #=> {1, 2, 3, 4, 5, 6} +# Sete yeni setler ekleyebilirsiniz +dolu_set = bir_set -# "-" işareti ile iki set'in farkları alınabilir -{1,2,3,4} - {2,3,5} #=> {1, 4} +# Sete bir diğer öğe ekleme +dolu_set.add(5) # dolu_set artık {1, 2, 3, 4, 5} oldu -# "in" ile değerin set içerisinde olup olmadığını kontrol edebilirsiniz -2 in filled_set #=> True -10 in filled_set #=> False +# Setlerin çakışan kısımlarını almak için '&' kullanabilirsiniz +diger_set = {3, 4, 5, 6} +dolu_set & diger_set # => {3, 4, 5} + +# '|' ile aynı olan elementleri almayacak şekilde setleri birleştirebilirsiniz +dolu_set | diger_set # => {1, 2, 3, 4, 5, 6} + +# Farklılıkları almak için "-" kullanabilirsiniz +{1, 2, 3, 4} - {2, 3, 5} # => {1, 4} + +# Bir değerin olup olmadığının kontrolü için "in" kullanılabilir +2 in dolu_set # => True +10 in dolu_set # => False #################################################### -## 3. Akış Denetimi +## 3. Kontrol Akışları ve Temel Soyutlandırma #################################################### -# Bir değişken oluşturmak -some_var = 5 +# Bir değişken oluşturalım +bir_degisken = 5 -# Buradaki bir if ifadesi. Girintiler(Intentation) Python'da önemlidir! -# "some_var is smaller than 10" yazdırılır. -if some_var > 10: - print "some_var is totally bigger than 10." -elif some_var < 10: # elif ifadesi isteğe bağlıdır - print "some_var is smaller than 10." -else: # Bu da isteğe bağlıdır. - print "some_var is indeed 10." +# Burada bir "if" ifadesi var. Girinti(boşluk,tab) python için önemlidir! +# çıktı olarak "bir_degisken 10 dan küçük" yazar +if bir_degisken > 10: + print("bir_degisken 10 dan büyük") +elif bir_degisken < 10: # Bu 'elif' ifadesi zorunlu değildir. + print("bir_degisken 10 dan küçük") +else: # Bu ifade de zorunlu değil. + print("bir_degisken değeri 10") """ -For döngüleri listeler üzerinde iterasyon yapar -Ekrana yazdırılan: - dog is a mammal - cat is a mammal - mouse is a mammal +Döngülerle lsiteleri döngüye alabilirsiniz +çıktı: + köpek bir memeli hayvandır + kedi bir memeli hayvandır + fare bir memeli hayvandır """ -for animal in ["dog", "cat", "mouse"]: - # Biçimlendirmeleri string'e katmak için % kullanabilirsiniz - print "%s is a mammal" % animal - +for hayvan in ["köpek", "kedi, "fare"]: + # format ile kolayca yazıyı biçimlendirelim + print("{} bir memeli hayvandır".format(hayvan)) + """ -"range(number)" ifadesi sıfırdan verilen sayıya kadar bir sayı listesi döner -Ekrana yazdırılan: +"range(sayi)" bir sayı listesi döndür +0'dan belirttiğiniz sayıyıa kadar +çıktı: 0 1 2 3 """ for i in range(4): - print i + print(i) """ -While döngüsü koşul sağlanmayana kadar devam eder -Ekrana yazdırılan: +'While' döngüleri koşul çalıştıkça işlemleri gerçekleştirir. +çıktı: 0 1 2 @@ -318,185 +346,295 @@ Ekrana yazdırılan: """ x = 0 while x < 4: - print x - x += 1 # Shorthand for x = x + 1 - -# try/except bloğu ile hatalar ayıklanabilir + print(x) + x += 1 # Uzun hali x = x + 1 -# Python 2.6 ve üstü için çalışacaktır: +# Hataları kontrol altına almak için try/except bloklarını kullanabilirsiniz try: - # "raise" bir hata fırlatmak için kullanılabilir - raise IndexError("This is an index error") + # Bir hata oluşturmak için "raise" kullanabilirsiniz + raise IndexError("Bu bir index hatası") except IndexError as e: - pass # Pass is just a no-op. Usually you would do recovery here. + pass # Önemsiz, devam et. +except (TypeError, NameError): + pass # Çoklu bir şekilde hataları kontrol edebilirsiniz, tabi gerekirse. +else: # İsteğe bağlı bir kısım. Eğer hiçbir hata kontrol mekanizması desteklemiyorsa bu blok çalışacaktır + print("Her şey iyi!") # IndexError, TypeError ve NameError harici bir hatada bu blok çalıştı + +# Temel Soyutlandırma, bir objenin işlenmiş halidir. +# Aşağıdaki örnekte; Obje, range fonksiyonuna temel soyutlandırma gönderdi. + +dolu_sozl = {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3} +temel_soyut = dolu_sozl.keys() +print(temel_soyut) #=> range(1,10). Bu obje temel soyutlandırma arayüzü ile oluşturuldu + +# Temel Soyutlandırılmış objeyi döngüye sokabiliriz. +for i in temel_soyut: + print(i) # Çıktısı: bir, iki, uc + +# Fakat, elementin anahtarına değerine. +temel_soyut[1] # TypeError hatası! + +# 'iterable' bir objenin nasıl temel soyutlandırıldığıdır. +iterator = iter(temel_soyut) + +# 'iterator' o obje üzerinde yaptığımız değişiklikleri hatırlayacaktır +# Bir sonraki objeyi almak için __next__ fonksiyonunu kullanabilirsiniz. +iterator.__next__() #=> "bir" + +# Bir önceki __next__ fonksiyonumuzu hatırlayıp bir sonraki kullanımda bu sefer ondan bir sonraki objeyi döndürecektir +iterator.__next__() #=> "iki" +iterator.__next__() #=> "uc" + +# Bütün nesneleri aldıktan sonra bir daha __next__ kullanımınızda, StopIterator hatası oluşturacaktır. +iterator.__next__() # StopIteration hatası + +# iterator'deki tüm nesneleri almak için list() kullanabilirsiniz. +list(dolu_sozl.keys()) #=> Returns ["bir", "iki", "uc"] #################################################### ## 4. Fonksiyonlar #################################################### +# "def" ile yeni fonksiyonlar oluşturabilirsiniz +def topla(x, y): + print("x = {} ve y = {}".format(x, y)) + return x + y # Değer döndürmek için 'return' kullanmalısınız -# Yeni bir fonksiyon oluşturmak için "def" kullanılır -def add(x, y): - print "x is %s and y is %s" % (x, y) - return x + y # Return values with a return statement +# Fonksiyonu parametleri ile çağırıyoruz +topla(5, 6) # => çıktı "x = 5 ve y = 6" ve değer olarak 11 döndürür -# Fonksiyonu parametre ile çağırmak -add(5, 6) #=> prints out "x is 5 and y is 6" and returns 11 +# Bir diğer fonksiyon çağırma yöntemi de anahtar değerleri ile belirtmek +topla(y=6, x=5) # Anahtar değeri belirttiğiniz için parametre sıralaması önemsiz. -# Diğer bir yol fonksiyonları anahtar argümanları ile çağırmak -add(y=6, x=5) # Anahtar argümanlarının sırası farklı da olabilir +# Sınırsız sayıda argüman da alabilirsiniz +def argumanlar(*argumanlar): + return argumanlar -# Değişken sayıda parametresi olan bir fonksiyon tanımlayabilirsiniz -def varargs(*args): - return args +argumanlar(1, 2, 3) # => (1, 2, 3) -varargs(1, 2, 3) #=> (1,2,3) +# Parametrelerin anahtar değerlerini almak isterseniz +def anahtar_par(**anahtarlar): + return anahtar -# Değişken sayıda anahtar argümanlı parametre alan fonksiyonlar da -# tanımlayabilirsiniz. -def keyword_args(**kwargs): - return kwargs +# Çalıştırdığımızda +anahtar_par(anah1="deg1", anah2="deg2") # => {"anah1": "deg1", "anah2": "deg2"} -# Şu şekilde kullanılacaktır -keyword_args(big="foot", loch="ness") #=> {"big": "foot", "loch": "ness"} -# Eğer isterseniz ikisini aynı anda da yapabilirsiniz -def all_the_args(*args, **kwargs): - print args - print kwargs +# İsterseniz, bu ikisini birden kullanabilirsiniz +def tum_argumanlar(*argumanlar, **anahtarla): + print(argumanlar) + print(anahtarla) """ -all_the_args(1, 2, a=3, b=4) prints: +tum_argumanlar(1, 2, a=3, b=4) çıktı: (1, 2) {"a": 3, "b": 4} """ -# Fonksiyonu çağırırken, args/kwargs'ın tam tersini de yapabilirsiniz! -# Tüpü yaymak için * ve kwargs'ı yaymak için ** kullanın. -args = (1, 2, 3, 4) -kwargs = {"a": 3, "b": 4} -all_the_args(*args) # foo(1, 2, 3, 4) ile eşit -all_the_args(**kwargs) # foo(a=3, b=4) ile eşit -all_the_args(*args, **kwargs) # foo(1, 2, 3, 4, a=3, b=4) ile eşit - -# Python first-class fonksiyonlara sahiptir -def create_adder(x): - def adder(y): - return x + y - return adder +# Fonksiyonu çağırırken de aynısını kullanabilirsiniz +argumanlar = (1, 2, 3, 4) +anahtarla = {"a": 3, "b": 4} +tum_argumanlar(*argumanlar) # = foo(1, 2, 3, 4) +tum_argumanlar(**anahtarla) # = foo(a=3, b=4) +tum_argumanlar(*argumanlar, **anahtarla) # = foo(1, 2, 3, 4, a=3, b=4) + + +# Fonksiyonlarda kullanacağımız bir değişken oluşturalım +x = 5 + +def belirleX(sayi): + # Fonksiyon içerisindeki x ile global tanımladığımız x aynı değil + x = sayi # => 43 + print (x) # => 43 + +def globalBelirleX(sayi): + global x + print (x) # => 5 + x = sayi # global olan x değişkeni artık 6 + print (x) # => 6 + +belirleX(43) +globalBelirleX(6) -add_10 = create_adder(10) -add_10(3) #=> 13 -# Anonymous fonksiyonlar da vardır -(lambda x: x > 2)(3) #=> True +# Sınıf fonksiyonları oluşturma +def toplama_olustur(x): + def topla(y): + return x + y + return topla + +ekle_10 = toplama_olustur(10) +ekle_10(3) # => 13 -# Dahili yüksek seviye fonksiyonlar vardır -map(add_10, [1,2,3]) #=> [11, 12, 13] -filter(lambda x: x > 5, [3, 4, 5, 6, 7]) #=> [6, 7] +# Bilinmeyen fonksiyon +(lambda x: x > 2)(3) # => True -# Map etme(maps) ve filtreleme(filtres) için liste kullanabiliriz. -[add_10(i) for i in [1, 2, 3]] #=> [11, 12, 13] -[x for x in [3, 4, 5, 6, 7] if x > 5] #=> [6, 7] +# TODO - Fix for iterables +# Belirli sayıdan yükseğini alma fonksiyonu +map(ekle_10, [1, 2, 3]) # => [11, 12, 13] +filter(lambda x: x > 5, [3, 4, 5, 6, 7]) # => [6, 7] +# Filtreleme işlemi için liste comprehensions da kullanabiliriz +[ekle_10(i) for i in [1, 2, 3]] # => [11, 12, 13] +[x for x in [3, 4, 5, 6, 7] if x > 5] # => [6, 7] #################################################### ## 5. Sınıflar #################################################### -# We subclass from object to get a class. -class Human(object): - - # Bir sınıf özelliği. Bu sınıfın tüm "instance"larına paylaşılmıştır. - species = "H. sapiens" - - # Basic initializer - def __init__(self, name): - # Metoda gelen argümanın değerini sınıfın elemanı olan "name" - # değişkenine atama - self.name = name - - # Bir instance metodu. Tüm metodlar ilk argüman olarak "self" - # parametresini alır - def say(self, msg): - return "%s: %s" % (self.name, msg) - - # Bir sınıf metodu tüm "instance"lar arasında paylaşılır - # İlk argüman olarak sınıfı çağırarak çağrılırlar + +# Sınıf oluşturmak için objeden alt sınıf oluşturacağız. +class Insan(object): + + # Sınıf değeri. Sınıfın tüm nesneleri tarafından kullanılabilir + tur = "H. sapiens" + + # Basit başlatıcı, Sınıf çağrıldığında tetiklenecektir. + # Dikkat edin, iki adet alt çizgi(_) bulunmakta. Bunlar + # python tarafından tanımlanan isimlerdir. + # Kendinize ait bir fonksiyon oluştururken __fonksiyon__ kullanmayınız! + def __init__(self, isim): + # Parametreyi sınıfın değerine atayalım + self.isim = isim + + # Bir metot. Bütün metotlar ilk parametre olarak "self "alır. + def soyle(self, mesaj): + return "{isim}: {mesaj}".format(isim=self.isim, mesaj=mesaj) + + # Bir sınıf metotu bütün nesnelere paylaştırılır + # İlk parametre olarak sınıf alırlar @classmethod - def get_species(cls): - return cls.species + def getir_tur(snf): + return snf.tur - # Bir statik metod bir sınıf ya da instance referansı olmadan çağrılır + # Bir statik metot, sınıf ve nesnesiz çağrılır @staticmethod def grunt(): return "*grunt*" -# Bir sınıf örneği oluşturmak -i = Human(name="Ian") -print i.say("hi") # "Ian: hi" çıktısı verir +# Sınıfı çağıralım +i = Insan(isim="Ahmet") +print(i.soyle("merhaba")) # çıktı "Ahmet: merhaba" -j = Human("Joel") -print j.say("hello") # "Joel: hello" çıktısı verir +j = Insan("Ali") +print(j.soyle("selam")) # çıktı "Ali: selam" -# Sınıf metodunu çağıralım -i.get_species() #=> "H. sapiens" +# Sınıf metodumuzu çağıraim +i.getir_tur() # => "H. sapiens" -# Paylaşılan sınıf özellik değiştirelim. -Human.species = "H. neanderthalensis" -i.get_species() #=> "H. neanderthalensis" -j.get_species() #=> "H. neanderthalensis" +# Paylaşılan değeri değiştirelim +Insan.tur = "H. neanderthalensis" +i.getir_tur() # => "H. neanderthalensis" +j.getir_tur() # => "H. neanderthalensis" -# Statik metodu çağırma -Human.grunt() #=> "*grunt*" +# Statik metodumuzu çağıralım +Insan.grunt() # => "*grunt*" #################################################### -## 6. Modüller +## 6. Moduller #################################################### -# Modülleri sayfaya dahil edebilirsiniz +# Modülleri içe aktarabilirsiniz import math -print math.sqrt(16) #=> 4.0 +print(math.sqrt(16)) # => 4.0 -# Modül içerisinden spesifik bir fonksiyonu getirebilirsiniz +# Modülden belirli bir fonksiyonları alabilirsiniz from math import ceil, floor -print ceil(3.7) #=> 4.0 -print floor(3.7) #=> 3.0 +print(ceil(3.7)) # => 4.0 +print(floor(3.7)) # => 3.0 -# Modüldeki tüm fonksiyonları dahil edebilirsiniz -# Uyarı: bu önerilmez +# Modüldeki tüm fonksiyonları içe aktarabilirsiniz +# Dikkat: bunu yapmanızı önermem. from math import * -# Modülün adını kısaltabilirsiniz +# Modül isimlerini değiştirebilirsiniz. +# Not: Modül ismini kısaltmanız çok daha iyi olacaktır import math as m -math.sqrt(16) == m.sqrt(16) #=> True +math.sqrt(16) == m.sqrt(16) # => True -# Python modülleri sıradan python dosyalarıdır. Kendinize bir modül -# yazabilirsiniz, ve dahil edebilirsiniz. Modülün adı ile dosya adı -# aynı olmalıdır. +# Python modulleri aslında birer python dosyalarıdır. +# İsterseniz siz de yazabilir ve içe aktarabilirsiniz Modulün +# ismi ile dosyanın ismi aynı olacaktır. -# Modüllerde tanımlanmış fonksiyon ve metodları öğrenebilirsiniz. +# Moduldeki fonksiyon ve değerleri öğrenebilirsiniz. import math dir(math) +#################################################### +## 7. Gelişmiş +#################################################### + +# Oluşturucular uzun uzun kod yazmamanızı sağlayacak ve yardımcı olacaktır +def kare_sayilar(nesne): + for i in nesne: + yield i + i + +# Bir oluşturucu(generator) değerleri anında oluşturur. +# Bir seferde tüm değerleri oluşturup göndermek yerine teker teker her oluşumdan +# sonra geri döndürür. Bu demektir ki, kare_sayilar fonksiyonumuzda 15'ten büyük +# değerler işlenmeyecektir. +# Not: range() da bir oluşturucu(generator)dur. 1-900000000 arası bir liste yapmaya çalıştığınızda +# çok fazla vakit alacaktır. +# Python tarafından belirlenen anahtar kelimelerden kaçınmak için basitçe alt çizgi(_) kullanılabilir. +range_ = range(1, 900000000) +# kare_sayilar'dan dönen değer 30'a ulaştığında durduralım +for i in kare_sayilar(range_): + print(i) + if i >= 30: + break + + +# Dekoratörler +# Bu örnekte, +# Eğer lutfen_soyle True ise dönen değer değişecektir. +from functools import wraps + +def yalvar(hedef_fonksiyon): + @wraps(hedef_fonksiyon) + def metot(*args, **kwargs): + msj, lutfen_soyle = hedef_fonksiyon(*args, **kwargs) + if lutfen_soyle: + return "{} {}".format(msj, "Lütfen! Artık dayanamıyorum :(") + return msj + + return metot + + +@yalvar +def soyle(lutfen_soyle=False): + msj = "Bana soda alır mısın?" + return msj, lutfen_soyle + + +print(soyle()) # Bana soda alır mısın? +print(soyle(lutfen_soyle=True)) # Ban soda alır mısın? Lutfen! Artık dayanamıyorum :( ``` -## Daha fazlası için hazır mısınız? +## Daha Fazlasına Hazır Mısınız? -### Ücretsiz Dökümanlar +### Ücretsiz Online +* [Automate the Boring Stuff with Python](https://automatetheboringstuff.com) * [Learn Python The Hard Way](http://learnpythonthehardway.org/book/) * [Dive Into Python](http://www.diveintopython.net/) -* [The Official Docs](http://docs.python.org/2.6/) +* [Ideas for Python Projects](http://pythonpracticeprojects.com) +* [The Official Docs](http://docs.python.org/3/) * [Hitchhiker's Guide to Python](http://docs.python-guide.org/en/latest/) -* [Python Module of the Week](http://pymotw.com/2/) +* [A Crash Course in Python for Scientists](http://nbviewer.ipython.org/5920182) +* [Python Course](http://www.python-course.eu/index.php) +* [First Steps With Python](https://realpython.com/learn/python-first-steps/) +* [A curated list of awesome Python frameworks, libraries and software](https://github.com/vinta/awesome-python) +* [30 Python Language Features and Tricks You May Not Know About](http://sahandsaba.com/thirty-python-language-features-and-tricks-you-may-not-know.html) +* [Official Style Guide for Python](https://www.python.org/dev/peps/pep-0008/) +* [Python 3 Computer Science Circles](http://cscircles.cemc.uwaterloo.ca/) -### Dead Tree +### Kitaplar * [Programming Python](http://www.amazon.com/gp/product/0596158106/ref=as_li_qf_sp_asin_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0596158106&linkCode=as2&tag=homebits04-20) * [Dive Into Python](http://www.amazon.com/gp/product/1441413022/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=1441413022&linkCode=as2&tag=homebits04-20) * [Python Essential Reference](http://www.amazon.com/gp/product/0672329786/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0672329786&linkCode=as2&tag=homebits04-20) + diff --git a/tr-tr/python3-tr.html.markdown b/tr-tr/python3-tr.html.markdown deleted file mode 100644 index b78d517f..00000000 --- a/tr-tr/python3-tr.html.markdown +++ /dev/null @@ -1,640 +0,0 @@ ---- -language: python3 -contributors: - - ["Louie Dinh", "http://pythonpracticeprojects.com"] - - ["Steven Basart", "http://github.com/xksteven"] - - ["Andre Polykanine", "https://github.com/Oire"] - - ["Batuhan Osman T.", "https://github.com/BTaskaya"] -translators: - - ["Eray AYDIN", "http://erayaydin.me/"] -lang: tr-tr -filename: learnpython3-tr.py ---- - -Python,90ların başlarında Guido Van Rossum tarafından oluşturulmuştur. En popüler olan dillerden biridir. Beni Python'a aşık eden sebep onun syntax beraklığı. Çok basit bir çalıştırılabilir söz koddur. - -Not: Bu makale Python 3 içindir. Eğer Python 2.7 öğrenmek istiyorsanız [burayı](http://learnxinyminutes.com/docs/python/) kontrol edebilirsiniz. - -```python - -# Tek satırlık yorum satırı kare(#) işareti ile başlamaktadır. - -""" Çok satırlı olmasını istediğiniz yorumlar - üç adet tırnak(") işareti ile - yapılmaktadır -""" - -#################################################### -## 1. Temel Veri Türleri ve Operatörler -#################################################### - -# Sayılar -3 # => 3 - -# Tahmin edebileceğiniz gibi matematik -1 + 1 # => 2 -8 - 1 # => 7 -10 * 2 # => 20 - -# Bölme işlemi varsayılan olarak onluk döndürür -35 / 5 # => 7.0 - -# Tam sayı bölmeleri, pozitif ve negatif sayılar için aşağıya yuvarlar -5 // 3 # => 1 -5.0 // 3.0 # => 1.0 # onluklar için de bu böyledir --5 // 3 # => -2 --5.0 // 3.0 # => -2.0 - -# Onluk kullanırsanız, sonuç da onluk olur -3 * 2.0 # => 6.0 - -# Kalan operatörü -7 % 3 # => 1 - -# Üs (2 üzeri 4) -2**4 # => 16 - -# Parantez ile önceliği değiştirebilirsiniz -(1 + 3) * 2 # => 8 - -# Boolean(Doğru-Yanlış) değerleri standart -True -False - -# 'değil' ile terse çevirme -not True # => False -not False # => True - -# Boolean Operatörleri -# "and" ve "or" büyük küçük harf duyarlıdır -True and False #=> False -False or True #=> True - -# Bool operatörleri ile sayı kullanımı -0 and 2 #=> 0 --5 or 0 #=> -5 -0 == False #=> True -2 == True #=> False -1 == True #=> True - -# Eşitlik kontrolü == -1 == 1 # => True -2 == 1 # => False - -# Eşitsizlik Kontrolü != -1 != 1 # => False -2 != 1 # => True - -# Diğer karşılaştırmalar -1 < 10 # => True -1 > 10 # => False -2 <= 2 # => True -2 >= 2 # => True - -# Zincirleme şeklinde karşılaştırma da yapabilirsiniz! -1 < 2 < 3 # => True -2 < 3 < 2 # => False - -# Yazı(Strings) " veya ' işaretleri ile oluşturulabilir -"Bu bir yazı." -'Bu da bir yazı.' - -# Yazılar da eklenebilir! Fakat bunu yapmanızı önermem. -"Merhaba " + "dünya!" # => "Merhaba dünya!" - -# Bir yazı(string) karakter listesi gibi işlenebilir -"Bu bir yazı"[0] # => 'B' - -# .format ile yazıyı biçimlendirebilirsiniz, şu şekilde: -"{} da ayrıca {}".format("yazılar", "işlenebilir") - -# Biçimlendirme işleminde aynı argümanı da birden fazla kullanabilirsiniz. -"{0} çeviktir, {0} hızlıdır, {0} , {1} üzerinden atlayabilir".format("Ahmet", "şeker çubuğu") -#=> "Ahmet çeviktir, Ahmet hızlıdır, Ahmet , şeker çubuğu üzerinden atlayabilir" - -# Argümanın sırasını saymak istemiyorsanız, anahtar kelime kullanabilirsiniz. -"{isim} yemek olarak {yemek} istiyor".format(isim="Ahmet", yemek="patates") #=> "Ahmet yemek olarak patates istiyor" - -# Eğer Python 3 kodunuz ayrıca Python 2.5 ve üstünde çalışmasını istiyorsanız, -# eski stil formatlamayı kullanabilirsiniz: -"%s bu %s yolla da %s" % ("yazılar", "eski", "biçimlendirilebilir") - - -# Hiçbir şey(none) da bir objedir -None # => None - -# Bir değerin none ile eşitlik kontrolü için "==" sembolünü kullanmayın -# Bunun yerine "is" kullanın. Obje türünün eşitliğini kontrol edecektir. -"vb" is None # => False -None is None # => True - -# None, 0, ve boş yazılar/listeler/sözlükler hepsi False değeri döndürü. -# Diğer veriler ise True değeri döndürür -bool(0) # => False -bool("") # => False -bool([]) #=> False -bool({}) #=> False - - -#################################################### -## 2. Değişkenler ve Koleksiyonlar -#################################################### - -# Python bir yazdırma fonksiyonuna sahip -print("Ben Python. Tanıştığıma memnun oldum!") - -# Değişkenlere veri atamak için önce değişkeni oluşturmanıza gerek yok. -# Düzenli bir değişken için hepsi_kucuk_ve_alt_cizgi_ile_ayirin -bir_degisken = 5 -bir_degisken # => 5 - -# Önceden tanımlanmamış değişkene erişmek hata oluşturacaktır. -# Kontrol akışları başlığından hata kontrolünü öğrenebilirsiniz. -bir_bilinmeyen_degisken # NameError hatası oluşturur - -# Listeler ile sıralamaları tutabilirsiniz -li = [] -# Önceden doldurulmuş listeler ile başlayabilirsiniz -diger_li = [4, 5, 6] - -# 'append' ile listenin sonuna ekleme yapabilirsiniz -li.append(1) # li artık [1] oldu -li.append(2) # li artık [1, 2] oldu -li.append(4) # li artık [1, 2, 4] oldu -li.append(3) # li artık [1, 2, 4, 3] oldu -# 'pop' ile listenin son elementini kaldırabilirsiniz -li.pop() # => 3 ve li artık [1, 2, 4] -# Çıkarttığımız tekrardan ekleyelim -li.append(3) # li yeniden [1, 2, 4, 3] oldu. - -# Dizi gibi listeye erişim sağlayın -li[0] # => 1 -# Son elemente bakın -li[-1] # => 3 - -# Listede olmayan bir elemente erişim sağlamaya çalışmak IndexError hatası oluşturur -li[4] # IndexError hatası oluşturur - -# Bir kısmını almak isterseniz. -li[1:3] # => [2, 4] -# Başlangıç belirtmezseniz -li[2:] # => [4, 3] -# Sonu belirtmesseniz -li[:3] # => [1, 2, 4] -# Her ikişer objeyi seçme -li[::2] # =>[1, 4] -# Listeyi tersten almak -li[::-1] # => [3, 4, 2, 1] -# Kombinasyonları kullanarak gelişmiş bir şekilde listenin bir kısmını alabilirsiniz -# li[baslangic:son:adim] - -# "del" ile isteğe bağlı, elementleri listeden kaldırabilirsiniz -del li[2] # li artık [1, 2, 3] oldu - -# Listelerde de ekleme yapabilirsiniz -# Not: değerler üzerinde değişiklik yapılmaz. -li + diger_li # => [1, 2, 3, 4, 5, 6] - -# Listeleri birbirine bağlamak için "extend()" kullanılabilir -li.extend(diger_li) # li artık [1, 2, 3, 4, 5, 6] oldu - -# Listedeki bir elementin olup olmadığı kontrolü "in" ile yapılabilir -1 in li # => True - -# Uzunluğu öğrenmek için "len()" kullanılabilir -len(li) # => 6 - - -# Tüpler listeler gibidir fakat değiştirilemez. -tup = (1, 2, 3) -tup[0] # => 1 -tup[0] = 3 # TypeError hatası oluşturur - -# Diğer liste işlemlerini tüplerde de uygulayabilirsiniz -len(tup) # => 3 -tup + (4, 5, 6) # => (1, 2, 3, 4, 5, 6) -tup[:2] # => (1, 2) -2 in tup # => True - -# Tüpleri(veya listeleri) değişkenlere açabilirsiniz -a, b, c = (1, 2, 3) # 'a' artık 1, 'b' artık 2 ve 'c' artık 3 -# Eğer parantez kullanmazsanız varsayılan oalrak tüpler oluşturulur -d, e, f = 4, 5, 6 -# 2 değeri birbirine değiştirmek bu kadar kolay -e, d = d, e # 'd' artık 5 ve 'e' artık 4 - - -# Sözlükler anahtar kodlarla verileri tutar -bos_sozl = {} -# Önceden doldurulmuş sözlük oluşturma -dolu_sozl = {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3} - -# Değere bakmak için [] kullanalım -dolu_sozl["bir"] # => 1 - -# Bütün anahtarları almak için "keys()" kullanılabilir. -# Listelemek için list() kullanacağınız çünkü dönen değerin işlenmesi gerekiyor. Bu konuya daha sonra değineceğiz. -# Not - Sözlük anahtarlarının sıralaması kesin değildir. -# Beklediğiniz çıktı sizinkiyle tam uyuşmuyor olabilir. -list(dolu_sozl.keys()) # => ["uc", "iki", "bir"] - - -# Tüm değerleri almak için "values()" kullanacağız. Dönen değeri biçimlendirmek için de list() kullanmamız gerekiyor -# Not - Sıralama değişebilir. -list(dolu_sozl.values()) # => [3, 2, 1] - - -# Bir anahtarın sözlükte olup olmadığını "in" ile kontrol edebilirsiniz -"bir" in dolu_sozl # => True -1 in dolu_sozl # => False - -# Olmayan bir anahtardan değer elde etmek isterseniz KeyError sorunu oluşacaktır. -dolu_sozl["dort"] # KeyError hatası oluşturur - -# "get()" metodu ile değeri almaya çalışırsanız KeyError sorunundan kurtulursunuz -dolu_sozl.get("bir") # => 1 -dolu_sozl.get("dort") # => None -# "get" metoduna parametre belirterek değerin olmaması durumunda varsayılan bir değer döndürebilirsiniz. -dolu_sozl.get("bir", 4) # => 1 -dolu_sozl.get("dort", 4) # => 4 - -# "setdefault()" metodu sözlükte, belirttiğiniz anahtarın [olmaması] durumunda varsayılan bir değer atayacaktır -dolu_sozl.setdefault("bes", 5) # dolu_sozl["bes"] artık 5 değerine sahip -dolu_sozl.setdefault("bes", 6) # dolu_sozl["bes"] değişmedi, hala 5 değerine sahip - -# Sözlüğe ekleme -dolu_sozl.update({"dort":4}) #=> {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3, "dort": 4} -#dolu_sozl["dort"] = 4 #sözlüğe eklemenin bir diğer yolu - -# Sözlükten anahtar silmek için 'del' kullanılabilir -del dolu_sozl["bir"] # "bir" anahtarını dolu sözlükten silecektir - - -# Setler ... set işte :D -bos_set = set() -# Seti bir veri listesi ile de oluşturabilirsiniz. Evet, biraz sözlük gibi duruyor. Üzgünüm. -bir_set = {1, 1, 2, 2, 3, 4} # bir_set artık {1, 2, 3, 4} - -# Sete yeni setler ekleyebilirsiniz -dolu_set = bir_set - -# Sete bir diğer öğe ekleme -dolu_set.add(5) # dolu_set artık {1, 2, 3, 4, 5} oldu - -# Setlerin çakışan kısımlarını almak için '&' kullanabilirsiniz -diger_set = {3, 4, 5, 6} -dolu_set & diger_set # => {3, 4, 5} - -# '|' ile aynı olan elementleri almayacak şekilde setleri birleştirebilirsiniz -dolu_set | diger_set # => {1, 2, 3, 4, 5, 6} - -# Farklılıkları almak için "-" kullanabilirsiniz -{1, 2, 3, 4} - {2, 3, 5} # => {1, 4} - -# Bir değerin olup olmadığının kontrolü için "in" kullanılabilir -2 in dolu_set # => True -10 in dolu_set # => False - - -#################################################### -## 3. Kontrol Akışları ve Temel Soyutlandırma -#################################################### - -# Bir değişken oluşturalım -bir_degisken = 5 - -# Burada bir "if" ifadesi var. Girinti(boşluk,tab) python için önemlidir! -# çıktı olarak "bir_degisken 10 dan küçük" yazar -if bir_degisken > 10: - print("bir_degisken 10 dan büyük") -elif bir_degisken < 10: # Bu 'elif' ifadesi zorunlu değildir. - print("bir_degisken 10 dan küçük") -else: # Bu ifade de zorunlu değil. - print("bir_degisken değeri 10") - - -""" -Döngülerle lsiteleri döngüye alabilirsiniz -çıktı: - köpek bir memeli hayvandır - kedi bir memeli hayvandır - fare bir memeli hayvandır -""" -for hayvan in ["köpek", "kedi, "fare"]: - # format ile kolayca yazıyı biçimlendirelim - print("{} bir memeli hayvandır".format(hayvan)) - -""" -"range(sayi)" bir sayı listesi döndür -0'dan belirttiğiniz sayıyıa kadar -çıktı: - 0 - 1 - 2 - 3 -""" -for i in range(4): - print(i) - -""" -'While' döngüleri koşul çalıştıkça işlemleri gerçekleştirir. -çıktı: - 0 - 1 - 2 - 3 -""" -x = 0 -while x < 4: - print(x) - x += 1 # Uzun hali x = x + 1 - -# Hataları kontrol altına almak için try/except bloklarını kullanabilirsiniz -try: - # Bir hata oluşturmak için "raise" kullanabilirsiniz - raise IndexError("Bu bir index hatası") -except IndexError as e: - pass # Önemsiz, devam et. -except (TypeError, NameError): - pass # Çoklu bir şekilde hataları kontrol edebilirsiniz, tabi gerekirse. -else: # İsteğe bağlı bir kısım. Eğer hiçbir hata kontrol mekanizması desteklemiyorsa bu blok çalışacaktır - print("Her şey iyi!") # IndexError, TypeError ve NameError harici bir hatada bu blok çalıştı - -# Temel Soyutlandırma, bir objenin işlenmiş halidir. -# Aşağıdaki örnekte; Obje, range fonksiyonuna temel soyutlandırma gönderdi. - -dolu_sozl = {"bir": 1, "iki": 2, "uc": 3} -temel_soyut = dolu_sozl.keys() -print(temel_soyut) #=> range(1,10). Bu obje temel soyutlandırma arayüzü ile oluşturuldu - -# Temel Soyutlandırılmış objeyi döngüye sokabiliriz. -for i in temel_soyut: - print(i) # Çıktısı: bir, iki, uc - -# Fakat, elementin anahtarına değerine. -temel_soyut[1] # TypeError hatası! - -# 'iterable' bir objenin nasıl temel soyutlandırıldığıdır. -iterator = iter(temel_soyut) - -# 'iterator' o obje üzerinde yaptığımız değişiklikleri hatırlayacaktır -# Bir sonraki objeyi almak için __next__ fonksiyonunu kullanabilirsiniz. -iterator.__next__() #=> "bir" - -# Bir önceki __next__ fonksiyonumuzu hatırlayıp bir sonraki kullanımda bu sefer ondan bir sonraki objeyi döndürecektir -iterator.__next__() #=> "iki" -iterator.__next__() #=> "uc" - -# Bütün nesneleri aldıktan sonra bir daha __next__ kullanımınızda, StopIterator hatası oluşturacaktır. -iterator.__next__() # StopIteration hatası - -# iterator'deki tüm nesneleri almak için list() kullanabilirsiniz. -list(dolu_sozl.keys()) #=> Returns ["bir", "iki", "uc"] - - -#################################################### -## 4. Fonksiyonlar -#################################################### - -# "def" ile yeni fonksiyonlar oluşturabilirsiniz -def topla(x, y): - print("x = {} ve y = {}".format(x, y)) - return x + y # Değer döndürmek için 'return' kullanmalısınız - -# Fonksiyonu parametleri ile çağırıyoruz -topla(5, 6) # => çıktı "x = 5 ve y = 6" ve değer olarak 11 döndürür - -# Bir diğer fonksiyon çağırma yöntemi de anahtar değerleri ile belirtmek -topla(y=6, x=5) # Anahtar değeri belirttiğiniz için parametre sıralaması önemsiz. - -# Sınırsız sayıda argüman da alabilirsiniz -def argumanlar(*argumanlar): - return argumanlar - -argumanlar(1, 2, 3) # => (1, 2, 3) - -# Parametrelerin anahtar değerlerini almak isterseniz -def anahtar_par(**anahtarlar): - return anahtar - -# Çalıştırdığımızda -anahtar_par(anah1="deg1", anah2="deg2") # => {"anah1": "deg1", "anah2": "deg2"} - - -# İsterseniz, bu ikisini birden kullanabilirsiniz -def tum_argumanlar(*argumanlar, **anahtarla): - print(argumanlar) - print(anahtarla) -""" -tum_argumanlar(1, 2, a=3, b=4) çıktı: - (1, 2) - {"a": 3, "b": 4} -""" - -# Fonksiyonu çağırırken de aynısını kullanabilirsiniz -argumanlar = (1, 2, 3, 4) -anahtarla = {"a": 3, "b": 4} -tum_argumanlar(*argumanlar) # = foo(1, 2, 3, 4) -tum_argumanlar(**anahtarla) # = foo(a=3, b=4) -tum_argumanlar(*argumanlar, **anahtarla) # = foo(1, 2, 3, 4, a=3, b=4) - - -# Fonksiyonlarda kullanacağımız bir değişken oluşturalım -x = 5 - -def belirleX(sayi): - # Fonksiyon içerisindeki x ile global tanımladığımız x aynı değil - x = sayi # => 43 - print (x) # => 43 - -def globalBelirleX(sayi): - global x - print (x) # => 5 - x = sayi # global olan x değişkeni artık 6 - print (x) # => 6 - -belirleX(43) -globalBelirleX(6) - - -# Sınıf fonksiyonları oluşturma -def toplama_olustur(x): - def topla(y): - return x + y - return topla - -ekle_10 = toplama_olustur(10) -ekle_10(3) # => 13 - -# Bilinmeyen fonksiyon -(lambda x: x > 2)(3) # => True - -# TODO - Fix for iterables -# Belirli sayıdan yükseğini alma fonksiyonu -map(ekle_10, [1, 2, 3]) # => [11, 12, 13] -filter(lambda x: x > 5, [3, 4, 5, 6, 7]) # => [6, 7] - -# Filtreleme işlemi için liste comprehensions da kullanabiliriz -[ekle_10(i) for i in [1, 2, 3]] # => [11, 12, 13] -[x for x in [3, 4, 5, 6, 7] if x > 5] # => [6, 7] - -#################################################### -## 5. Sınıflar -#################################################### - - -# Sınıf oluşturmak için objeden alt sınıf oluşturacağız. -class Insan(object): - - # Sınıf değeri. Sınıfın tüm nesneleri tarafından kullanılabilir - tur = "H. sapiens" - - # Basit başlatıcı, Sınıf çağrıldığında tetiklenecektir. - # Dikkat edin, iki adet alt çizgi(_) bulunmakta. Bunlar - # python tarafından tanımlanan isimlerdir. - # Kendinize ait bir fonksiyon oluştururken __fonksiyon__ kullanmayınız! - def __init__(self, isim): - # Parametreyi sınıfın değerine atayalım - self.isim = isim - - # Bir metot. Bütün metotlar ilk parametre olarak "self "alır. - def soyle(self, mesaj): - return "{isim}: {mesaj}".format(isim=self.isim, mesaj=mesaj) - - # Bir sınıf metotu bütün nesnelere paylaştırılır - # İlk parametre olarak sınıf alırlar - @classmethod - def getir_tur(snf): - return snf.tur - - # Bir statik metot, sınıf ve nesnesiz çağrılır - @staticmethod - def grunt(): - return "*grunt*" - - -# Sınıfı çağıralım -i = Insan(isim="Ahmet") -print(i.soyle("merhaba")) # çıktı "Ahmet: merhaba" - -j = Insan("Ali") -print(j.soyle("selam")) # çıktı "Ali: selam" - -# Sınıf metodumuzu çağıraim -i.getir_tur() # => "H. sapiens" - -# Paylaşılan değeri değiştirelim -Insan.tur = "H. neanderthalensis" -i.getir_tur() # => "H. neanderthalensis" -j.getir_tur() # => "H. neanderthalensis" - -# Statik metodumuzu çağıralım -Insan.grunt() # => "*grunt*" - - -#################################################### -## 6. Moduller -#################################################### - -# Modülleri içe aktarabilirsiniz -import math -print(math.sqrt(16)) # => 4.0 - -# Modülden belirli bir fonksiyonları alabilirsiniz -from math import ceil, floor -print(ceil(3.7)) # => 4.0 -print(floor(3.7)) # => 3.0 - -# Modüldeki tüm fonksiyonları içe aktarabilirsiniz -# Dikkat: bunu yapmanızı önermem. -from math import * - -# Modül isimlerini değiştirebilirsiniz. -# Not: Modül ismini kısaltmanız çok daha iyi olacaktır -import math as m -math.sqrt(16) == m.sqrt(16) # => True - -# Python modulleri aslında birer python dosyalarıdır. -# İsterseniz siz de yazabilir ve içe aktarabilirsiniz Modulün -# ismi ile dosyanın ismi aynı olacaktır. - -# Moduldeki fonksiyon ve değerleri öğrenebilirsiniz. -import math -dir(math) - - -#################################################### -## 7. Gelişmiş -#################################################### - -# Oluşturucular uzun uzun kod yazmamanızı sağlayacak ve yardımcı olacaktır -def kare_sayilar(nesne): - for i in nesne: - yield i + i - -# Bir oluşturucu(generator) değerleri anında oluşturur. -# Bir seferde tüm değerleri oluşturup göndermek yerine teker teker her oluşumdan -# sonra geri döndürür. Bu demektir ki, kare_sayilar fonksiyonumuzda 15'ten büyük -# değerler işlenmeyecektir. -# Not: range() da bir oluşturucu(generator)dur. 1-900000000 arası bir liste yapmaya çalıştığınızda -# çok fazla vakit alacaktır. -# Python tarafından belirlenen anahtar kelimelerden kaçınmak için basitçe alt çizgi(_) kullanılabilir. -range_ = range(1, 900000000) -# kare_sayilar'dan dönen değer 30'a ulaştığında durduralım -for i in kare_sayilar(range_): - print(i) - if i >= 30: - break - - -# Dekoratörler -# Bu örnekte, -# Eğer lutfen_soyle True ise dönen değer değişecektir. -from functools import wraps - - -def yalvar(hedef_fonksiyon): - @wraps(hedef_fonksiyon) - def metot(*args, **kwargs): - msj, lutfen_soyle = hedef_fonksiyon(*args, **kwargs) - if lutfen_soyle: - return "{} {}".format(msj, "Lütfen! Artık dayanamıyorum :(") - return msj - - return metot - - -@yalvar -def soyle(lutfen_soyle=False): - msj = "Bana soda alır mısın?" - return msj, lutfen_soyle - - -print(soyle()) # Bana soda alır mısın? -print(soyle(lutfen_soyle=True)) # Ban soda alır mısın? Lutfen! Artık dayanamıyorum :( -``` - -## Daha Fazlasına Hazır Mısınız? - -### Ücretsiz Online - -* [Automate the Boring Stuff with Python](https://automatetheboringstuff.com) -* [Learn Python The Hard Way](http://learnpythonthehardway.org/book/) -* [Dive Into Python](http://www.diveintopython.net/) -* [Ideas for Python Projects](http://pythonpracticeprojects.com) -* [The Official Docs](http://docs.python.org/3/) -* [Hitchhiker's Guide to Python](http://docs.python-guide.org/en/latest/) -* [A Crash Course in Python for Scientists](http://nbviewer.ipython.org/5920182) -* [Python Course](http://www.python-course.eu/index.php) -* [First Steps With Python](https://realpython.com/learn/python-first-steps/) -* [A curated list of awesome Python frameworks, libraries and software](https://github.com/vinta/awesome-python) -* [30 Python Language Features and Tricks You May Not Know About](http://sahandsaba.com/thirty-python-language-features-and-tricks-you-may-not-know.html) -* [Official Style Guide for Python](https://www.python.org/dev/peps/pep-0008/) -* [Python 3 Computer Science Circles](http://cscircles.cemc.uwaterloo.ca/) - -### Kitaplar - -* [Programming Python](http://www.amazon.com/gp/product/0596158106/ref=as_li_qf_sp_asin_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0596158106&linkCode=as2&tag=homebits04-20) -* [Dive Into Python](http://www.amazon.com/gp/product/1441413022/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=1441413022&linkCode=as2&tag=homebits04-20) -* [Python Essential Reference](http://www.amazon.com/gp/product/0672329786/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0672329786&linkCode=as2&tag=homebits04-20) - diff --git a/tr-tr/pythonlegacy-tr.html.markdown b/tr-tr/pythonlegacy-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..cd757625 --- /dev/null +++ b/tr-tr/pythonlegacy-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,502 @@ +--- +language: Python 2 (legacy) +filename: learnpythonlegacy-tr.py +contributors: + - ["Louie Dinh", "http://ldinh.ca"] +translators: + - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] +lang: tr-tr +--- +Python Guido Van Rossum tarafından 90'ların başında yaratılmıştır. Şu anda +varolanlar arasında en iyi dillerden birisidir. Ben (Louie Dinh) Python +dilinin syntax'ının belirginliğine aşığım. O basit olarak çalıştırılabilir +pseudocode'dur. + +Geri bildirimlerden son derece mutluluk duyarım! Bana [@louiedinh](http://twitter.com/louiedinh) +adresinden ya da louiedinh [at] [google's email service] adresinden ulaşabilirsiniz. + +Çeviri için geri bildirimleri de [@kulekci](http://twitter.com/kulekci) +adresine yapabilirsiniz. + +Not: Bu yazıdaki özellikler Python 2.7 için geçerlidir, ama Python 2.x için de +uygulanabilir. Python 3 için başka bir zaman tekrar bakınız. + + +```python +# Tek satır yorum hash işareti ile başlar. +""" Çoklu satır diziler üç tane çift tırnak + arasında yazılır. Ve yorum olarak da + kullanılabilir +""" + + +#################################################### +## 1. İlkel Veri Tipleri ve Operatörler +#################################################### + +# Sayılar +3 #=> 3 + +# Matematik beklediğiniz gibi +1 + 1 #=> 2 +8 - 1 #=> 7 +10 * 2 #=> 20 +35 / 5 #=> 7 + +# Bölünme biraz ilginç. EĞer tam sayılar üzerinde bölünme işlemi yapıyorsanız +# sonuç otomatik olarak kırpılır. +5 / 2 #=> 2 + +# Bölünme işlemini düzenlemek için kayan noktalı sayıları bilmeniz gerekir. +2.0 # Bu bir kayan noktalı sayı +11.0 / 4.0 #=> 2.75 ahhh...daha iyi + +# İşlem önceliğini parantezler ile sağlayabilirsiniz. +(1 + 3) * 2 #=> 8 + +# Boolean değerleri bilindiği gibi +True +False + +# not ile nagatif(mantıksal) değerini alma +not True #=> False +not False #=> True + +# Eşitlik == +1 == 1 #=> True +2 == 1 #=> False + +# Eşitsizlik != +1 != 1 #=> False +2 != 1 #=> True + +# Daha fazla karşılaştırma +1 < 10 #=> True +1 > 10 #=> False +2 <= 2 #=> True +2 >= 2 #=> True + +# Karşılaştırma zincirleme yapılabilir! +1 < 2 < 3 #=> True +2 < 3 < 2 #=> False + +# Karakter dizisi " veya ' ile oluşturulabilir +"This is a string." +'This is also a string.' + +# Karakter dizileri birbirleri ile eklenebilir +"Hello " + "world!" #=> "Hello world!" + +# A string can be treated like a list of characters +# Bir string'e karakter listesi gibi davranabilirsiniz. +"This is a string"[0] #=> 'T' + +# % karakter dizisini(string) formatlamak için kullanılır, bunun gibi: +"%s can be %s" % ("strings", "interpolated") + +# String'leri formatlamanın yeni bir yöntem ise format metodudur. +# Bu metod tercih edilen yöntemdir. +"{0} can be {1}".format("strings", "formatted") +# Eğer saymak istemiyorsanız anahtar kelime kullanabilirsiniz. +"{name} wants to eat {food}".format(name="Bob", food="lasagna") + +# None bir objedir +None #=> None + +# "==" eşitliğini non objesi ile karşılaştırmak için kullanmayın. +# Onun yerine "is" kullanın. +"etc" is None #=> False +None is None #=> True + +# 'is' operatörü obje kimliği için test etmektedir. Bu ilkel değerler +# için kullanışlı değildir, ama objeleri karşılaştırmak için kullanışlıdır. + +# None, 0 ve boş string/list'ler False olarak değerlendirilir. +# Tüm eşitlikler True döner +0 == False #=> True +"" == False #=> True + + +#################################################### +## 2. Değişkenler ve Kolleksiyonlar +#################################################### + +# Ekrana yazdırma oldukça kolaydır. +print "I'm Python. Nice to meet you!" + + +# Değişkenlere bir değer atamadan önce tanımlamaya gerek yoktur. +some_var = 5 # Değişken isimlerinde gelenek küçük karakter ve alt çizgi + # kullanmaktır. +some_var #=> 5 + +# Daha önceden tanımlanmamış ya da assign edilmemeiş bir değişkene erişmeye +# çalıştığınızda bir hata fırlatılacaktır. Hata ayıklama hakkında daha fazla +# bilgi için kontrol akışı kısmına göz atınız. +some_other_var # isim hatası fırlatılır + +# isterseniz "if"i bir ifade gibi kullanabilirsiniz. +"yahoo!" if 3 > 2 else 2 #=> "yahoo!" + +# Listeler +li = [] +# Önceden değerleri tanımlanmış listeler +other_li = [4, 5, 6] + +# Bir listenin sonuna birşeyler eklemek +li.append(1) #li şu anda [1] +li.append(2) #li şu anda [1, 2] +li.append(4) #li şu anda [1, 2, 4] +li.append(3) #li şu anda [1, 2, 4, 3] +# pop ile sondan birşeyler silmek +li.pop() #=> 3 and li is now [1, 2, 4] +# Tekrar sonuna eklemek +li.append(3) # li is now [1, 2, 4, 3] again. + +# Dizi gibi listenin elemanlarına erişmek +li[0] #=> 1 +# Son elemanın değerine ulaşmak +li[-1] #=> 3 + +# Listede bulunmayan bir index'teki elemana erişirken "IndexError" hatası +# fırlatılır +li[4] # IndexError fırlatılır + +# slice syntax'ı ile belli aralıktakı değerlere bakabilirsiniz. +# (Açık ve kapalı aralıklıdır.) +li[1:3] #=> [2, 4] +# Başlangıcı ihmal etme +li[2:] #=> [4, 3] +# Sonu ihmal etme +li[:3] #=> [1, 2, 4] + +# "del" ile istenilen bir elemanı listeden silmek +del li[2] # li is now [1, 2, 3] + +# Listeleri birbiri ile birleştirebilirsiniz. +li + other_li #=> [1, 2, 3, 4, 5, 6] - Not: li ve other_li yanlız bırakılır + +# extend ile listeleri birleştirmek +li.extend(other_li) # Now li is [1, 2, 3, 4, 5, 6] + +# bir değerin liste içerisinde varlığını "in" ile kontrol etmek +1 in li #=> True + +# "len" ile listenin uzunluğunu bulmak +len(li) #=> 6 + +# Tüpler listeler gibidir sadece değişmezler(immutable) +tup = (1, 2, 3) +tup[0] #=> 1 +tup[0] = 3 # TypeError fırlatılır. + +# Litelerde yapılanların hepsini tüplerde de yapılabilir +len(tup) #=> 3 +tup + (4, 5, 6) #=> (1, 2, 3, 4, 5, 6) +tup[:2] #=> (1, 2) +2 in tup #=> True + +# Tüplerin(veya listelerin) içerisindeki değerleri değişkenelere +# atanabilir +a, b, c = (1, 2, 3) # a şu anda 1, b şu anda 2 ve c şu anda 3 +# Eğer parantez kullanmaz iseniz tüpler varsayılan olarak oluşturulur +d, e, f = 4, 5, 6 +# şimdi iki değeri değiş tokuş etmek çok kolaydır. +e, d = d, e # d şimdi 5 ve e şimdi 4 + + +# Sözlükler (Dictionaries) key-value saklanır. +empty_dict = {} +# Sözlüklere önceden değer atama örneği +filled_dict = {"one": 1, "two": 2, "three": 3} + +# Değere ulaşmak için [] kullanılır +filled_dict["one"] #=> 1 + +# Tüm anahtarlara(key) "keys()" metodu ile ulaşılır +filled_dict.keys() #=> ["three", "two", "one"] +# Not - Sözlüklerin anahtarlarının sıralı geleceği garanti değildir +# Sonuçlarınız değer listesini aldığınızda tamamen eşleşmeyebilir + +# Tüm değerleri almak için "values()" kullanabilirsiniz. +filled_dict.values() #=> [3, 2, 1] +# Not - Sıralama ile ilgili anahtarlar ile aynı durum geçerlidir. + +# Bir anahtarın sözlükte oluş olmadığını "in" ile kontrol edilebilir +"one" in filled_dict #=> True +1 in filled_dict #=> False + +# Olmayan bir anahtar çağrıldığında KeyError fırlatılır. +filled_dict["four"] # KeyError + +# "get()" metodu KeyError fırlatılmasını önler +filled_dict.get("one") #=> 1 +filled_dict.get("four") #=> None +# get() metodu eğer anahtar mevcut değilse varsayılan bir değer atama +# imknaı sağlar. +filled_dict.get("one", 4) #=> 1 +filled_dict.get("four", 4) #=> 4 + +# "setdefault()" metodu sözlüğe yeni bir key-value eşleşmesi eklemenin +# güvenli bir yoludur. +filled_dict.setdefault("five", 5) #filled_dict["five"] is set to 5 +filled_dict.setdefault("five", 6) #filled_dict["five"] is still 5 + + +# Sets store ... well sets +empty_set = set() +# Bir demek değer ile bir "set" oluşturmak +some_set = set([1,2,2,3,4]) # some_set is now set([1, 2, 3, 4]) + +# Python 2.7'den beri {}'ler bir "set" tanımlaman için kullanılabilir +filled_set = {1, 2, 2, 3, 4} # => {1 2 3 4} + +# Bir set'e daha fazla eleman eklemek +filled_set.add(5) # filled_set is now {1, 2, 3, 4, 5} + +# "&" işareti ile iki set'in kesişimlerini alınabilir +other_set = {3, 4, 5, 6} +filled_set & other_set #=> {3, 4, 5} + +# | işareti ile +filled_set | other_set #=> {1, 2, 3, 4, 5, 6} + +# "-" işareti ile iki set'in farkları alınabilir +{1,2,3,4} - {2,3,5} #=> {1, 4} + +# "in" ile değerin set içerisinde olup olmadığını kontrol edebilirsiniz +2 in filled_set #=> True +10 in filled_set #=> False + + +#################################################### +## 3. Akış Denetimi +#################################################### + +# Bir değişken oluşturmak +some_var = 5 + +# Buradaki bir if ifadesi. Girintiler(Intentation) Python'da önemlidir! +# "some_var is smaller than 10" yazdırılır. +if some_var > 10: + print "some_var is totally bigger than 10." +elif some_var < 10: # elif ifadesi isteğe bağlıdır + print "some_var is smaller than 10." +else: # Bu da isteğe bağlıdır. + print "some_var is indeed 10." + + +""" +For döngüleri listeler üzerinde iterasyon yapar +Ekrana yazdırılan: + dog is a mammal + cat is a mammal + mouse is a mammal +""" +for animal in ["dog", "cat", "mouse"]: + # Biçimlendirmeleri string'e katmak için % kullanabilirsiniz + print "%s is a mammal" % animal + +""" +"range(number)" ifadesi sıfırdan verilen sayıya kadar bir sayı listesi döner +Ekrana yazdırılan: + 0 + 1 + 2 + 3 +""" +for i in range(4): + print i + +""" +While döngüsü koşul sağlanmayana kadar devam eder +Ekrana yazdırılan: + 0 + 1 + 2 + 3 +""" +x = 0 +while x < 4: + print x + x += 1 # Shorthand for x = x + 1 + +# try/except bloğu ile hatalar ayıklanabilir + +# Python 2.6 ve üstü için çalışacaktır: +try: + # "raise" bir hata fırlatmak için kullanılabilir + raise IndexError("This is an index error") +except IndexError as e: + pass # Pass is just a no-op. Usually you would do recovery here. + + +#################################################### +## 4. Fonksiyonlar +#################################################### + + +# Yeni bir fonksiyon oluşturmak için "def" kullanılır +def add(x, y): + print "x is %s and y is %s" % (x, y) + return x + y # Return values with a return statement + +# Fonksiyonu parametre ile çağırmak +add(5, 6) #=> prints out "x is 5 and y is 6" and returns 11 + +# Diğer bir yol fonksiyonları anahtar argümanları ile çağırmak +add(y=6, x=5) # Anahtar argümanlarının sırası farklı da olabilir + +# Değişken sayıda parametresi olan bir fonksiyon tanımlayabilirsiniz +def varargs(*args): + return args + +varargs(1, 2, 3) #=> (1,2,3) + +# Değişken sayıda anahtar argümanlı parametre alan fonksiyonlar da +# tanımlayabilirsiniz. +def keyword_args(**kwargs): + return kwargs + +# Şu şekilde kullanılacaktır +keyword_args(big="foot", loch="ness") #=> {"big": "foot", "loch": "ness"} + +# Eğer isterseniz ikisini aynı anda da yapabilirsiniz +def all_the_args(*args, **kwargs): + print args + print kwargs +""" +all_the_args(1, 2, a=3, b=4) prints: + (1, 2) + {"a": 3, "b": 4} +""" + +# Fonksiyonu çağırırken, args/kwargs'ın tam tersini de yapabilirsiniz! +# Tüpü yaymak için * ve kwargs'ı yaymak için ** kullanın. +args = (1, 2, 3, 4) +kwargs = {"a": 3, "b": 4} +all_the_args(*args) # foo(1, 2, 3, 4) ile eşit +all_the_args(**kwargs) # foo(a=3, b=4) ile eşit +all_the_args(*args, **kwargs) # foo(1, 2, 3, 4, a=3, b=4) ile eşit + +# Python first-class fonksiyonlara sahiptir +def create_adder(x): + def adder(y): + return x + y + return adder + +add_10 = create_adder(10) +add_10(3) #=> 13 + +# Anonymous fonksiyonlar da vardır +(lambda x: x > 2)(3) #=> True + +# Dahili yüksek seviye fonksiyonlar vardır +map(add_10, [1,2,3]) #=> [11, 12, 13] +filter(lambda x: x > 5, [3, 4, 5, 6, 7]) #=> [6, 7] + +# Map etme(maps) ve filtreleme(filtres) için liste kullanabiliriz. +[add_10(i) for i in [1, 2, 3]] #=> [11, 12, 13] +[x for x in [3, 4, 5, 6, 7] if x > 5] #=> [6, 7] + + +#################################################### +## 5. Sınıflar +#################################################### + +# We subclass from object to get a class. +class Human(object): + + # Bir sınıf özelliği. Bu sınıfın tüm "instance"larına paylaşılmıştır. + species = "H. sapiens" + + # Basic initializer + def __init__(self, name): + # Metoda gelen argümanın değerini sınıfın elemanı olan "name" + # değişkenine atama + self.name = name + + # Bir instance metodu. Tüm metodlar ilk argüman olarak "self" + # parametresini alır + def say(self, msg): + return "%s: %s" % (self.name, msg) + + # Bir sınıf metodu tüm "instance"lar arasında paylaşılır + # İlk argüman olarak sınıfı çağırarak çağrılırlar + @classmethod + def get_species(cls): + return cls.species + + # Bir statik metod bir sınıf ya da instance referansı olmadan çağrılır + @staticmethod + def grunt(): + return "*grunt*" + + +# Bir sınıf örneği oluşturmak +i = Human(name="Ian") +print i.say("hi") # "Ian: hi" çıktısı verir + +j = Human("Joel") +print j.say("hello") # "Joel: hello" çıktısı verir + +# Sınıf metodunu çağıralım +i.get_species() #=> "H. sapiens" + +# Paylaşılan sınıf özellik değiştirelim. +Human.species = "H. neanderthalensis" +i.get_species() #=> "H. neanderthalensis" +j.get_species() #=> "H. neanderthalensis" + +# Statik metodu çağırma +Human.grunt() #=> "*grunt*" + + +#################################################### +## 6. Modüller +#################################################### + +# Modülleri sayfaya dahil edebilirsiniz +import math +print math.sqrt(16) #=> 4.0 + +# Modül içerisinden spesifik bir fonksiyonu getirebilirsiniz +from math import ceil, floor +print ceil(3.7) #=> 4.0 +print floor(3.7) #=> 3.0 + +# Modüldeki tüm fonksiyonları dahil edebilirsiniz +# Uyarı: bu önerilmez +from math import * + +# Modülün adını kısaltabilirsiniz +import math as m +math.sqrt(16) == m.sqrt(16) #=> True + +# Python modülleri sıradan python dosyalarıdır. Kendinize bir modül +# yazabilirsiniz, ve dahil edebilirsiniz. Modülün adı ile dosya adı +# aynı olmalıdır. + +# Modüllerde tanımlanmış fonksiyon ve metodları öğrenebilirsiniz. +import math +dir(math) + + + +``` + +## Daha fazlası için hazır mısınız? + +### Ücretsiz Dökümanlar + +* [Learn Python The Hard Way](http://learnpythonthehardway.org/book/) +* [Dive Into Python](http://www.diveintopython.net/) +* [The Official Docs](http://docs.python.org/2.6/) +* [Hitchhiker's Guide to Python](http://docs.python-guide.org/en/latest/) +* [Python Module of the Week](http://pymotw.com/2/) + +### Dead Tree + +* [Programming Python](http://www.amazon.com/gp/product/0596158106/ref=as_li_qf_sp_asin_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0596158106&linkCode=as2&tag=homebits04-20) +* [Dive Into Python](http://www.amazon.com/gp/product/1441413022/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=1441413022&linkCode=as2&tag=homebits04-20) +* [Python Essential Reference](http://www.amazon.com/gp/product/0672329786/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0672329786&linkCode=as2&tag=homebits04-20) diff --git a/tr-tr/ruby-tr.html.markdown b/tr-tr/ruby-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..7bc21c83 --- /dev/null +++ b/tr-tr/ruby-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,1598 @@ +--- +name: ruby +language: ruby +filename: learnruby-tr.rb +contributors: + - ["Seçkin KÜKRER", "https://github.com/LeaveNhA"] +lang: tr-tr +--- + +# Dile nazik bir giriş. + +## Ruby Nedir ? + +Ruby, doğrudan bir Google aramasıyla aklınızdakini bulmanız zor olabilir. İngilizce bu kelime, `Ruby` (IPA: ˈruːbi) "kırmızı taş" anlamına gelen Fransızca kökenli bir kelime olan `rubi`'den gelmektedir. + +Yaratıcısı tarafından, yine esinlenilen bir dil olarak ortaya çıkan `Ruby`, Perl, Smalltalk, Eiffel, Ada, Lisp programlama dillerinin en iyi özelliklerini almıştır. ! [İmperativ]() programlama mentalitesi üzerine kurmayı seçtiği bu teknoloji, günümüzde sektöründe öncü. + + +## Tarihçe + +Ruby 1995’te halka duyurulduğundan beri, dünya çapında programcıların dikkatini çekmeye başlamıştır. 2006 Ruby’nin altın yılı olmuştur. Dünyanın en büyük şehirlerinde aktif kullanıcı grupları ve Ruby ile ilgili konferanslar gerçekleştirilmiştir. + +Daha sonraları `Ruby`, dünya çapında programlama dillerinin büyümesini ve popülaritesini ölçen dizinlerin (TIOBE dizini gibi) çoğunda ilk 10 içinde yer almıştır. Büyümenin çoğu, Ruby ile yazılmış yazılımların popülaritesiyle ilgilidir, özellikle de Ruby on Rails web çatısıyla. + +! [kaynak]() + +## Sektördeki Konumu ve Geleceği ? + +Çoğu uzmana göre, şu anda sadece `Rails` teknolojisi için bir betik dili olarak sıkışmış durumda. + +Bazıları ise, dilin kendi geleceğini, 2020 içinde yayınlanması planlanan `Ruby 3` ile sağlamlaştıracağını ve yeni imkanlar ve sektörek kullanım ve tercihler ile popüleritesinin artacağını düşünüyor. + +## Her Şey Nesne + +Matz'ın incelemiş olduğu diller sonucunda, teknik olarak en iyi sözdizimin kaynağını “Perl’den daha güçlü ama Python’dan daha nesneye yönelik bir betik dili” olarak tanımlamış. + +Her şeyin Nesne olarak görüldüğü bir programlama teknolojisi, bütünlük kavramı açısından herkese kucak açan bir pürüzsüzlük sunuyor. `Ruby`'nin neden tartışmasız, saf bir Nesne yönelimli bir programlama dili olduğuna dair örnekleri aşağıda vereceğim. + +## Diğer Gerçeklemeler + +- [JRuby](http://jruby.org/), JVM’in (Java Virtual Machine) üstünde çalışan Ruby’dir, JVM’in eniyileyen JIT derleyicisi, çöp toplayıcısı, eşzamanlı thread’leri, araç ekosistemi, ve muazzam sayıdaki kütüphanelerinden faydalanır. +- [Rubinius](http://rubini.us/), ‘Ruby’da yazılmış Ruby’dir’. LLVM’in üstüne inşa edilmiştir ve ayrıca diğer dillerin üstüne inşa edebilecekleri şık bir sanal makine de sunar. +- [TruffleRuby](https://github.com/oracle/truffleruby), GraalVM’in üstünde çalışan yüksek performanslı bir Ruby gerçeklemesidir. +- [IronRuby](http://www.ironruby.net/), “.NET Web Çatısı’yla sıkı sıkıya bağlı” bir gerçeklemedir. + +Diğer gerçeklemeler için, lütfen ileri okumaya danışınız. + +```ruby +# Bu karakter ile başlayan satırlar, yorum satırı olarak değerlendirilir. +# Diğer yorum satırı tanımlamaları için tanımlamalar ve ifadeler kısmına danışın. + +## Örnek yapısı; bu örnek dosyadaki her Ruby ifadesi, Ruby yorumlayıcısı +## tarafından yorumlanarak sonucu `=>` ifadesinin sağına yazılır. +## örnek ifade #=> örnek sonuç +## formatındadır. +## Bazen satır aşımını önlemek için +## örnek ifade +## #=> örnek sonuç +## şeklinde yer verilecektir. + +# -------------------------------- +# Veriler ve Temsilleri +# -------------------------------- + +## -- +## Sayılar: +## -- +### Ruby, tamsayı veri tipini destekler. Sayısal değerlerin sisteminizdeki temsili +### bu veri yapısıdır. + +# Tam sayı örneği. +1453 #=> 1453 + +## Okunabilirlik için, binlik ya da ondalık kısmını `_` ile +## ayırmak mümkündür ve bu karakter tümüyle görmezden gelinir. +3_14 #=> 314 + +## Negatif sayılar `-` ile başlıyor. +-3750 #=> -3750 + +## Oktal sayılar +03603 #=> 1923 + +## Onaltılık sayılar +0x23B #=> 571 + +## İkilik sayılar +0b11110000011 #=> 1923 + +## Büyük sayılar temsili +12345678901234567890 #=> 12345678901234567890 + +## Kayan noktalı sayılar + +## Bir kayan-noktalı/Ondalıklı sayı. +3.14 #=> 3.14 + +## Bilimsel notasyon +1.0e3 #=> 1000.0 + +## Bir ipucu, +## üsten önce işaret! +3e+9 #=> 3000000000.0 + +## -- +# Mantıksal Değerler +## -- + +## Mantıksal doğru ifadesi. +true #=> true + +## Mantıksal yanlış ifadesi. +false #=> false + +## -- +# Metinler +## -- + +## Metin sabitleri +'Bu, bir metin ifadesi.' + +## Kaçışlar için +'Kaçışlar için "\\"' #=> "Kaçışlar için \"\\\"" + +## Alternatif ise çift tırnaklı ifadeler. +"Bu da bir metin ifadesi." + +## Kaçışlarda farkı ise, +"Kaçılar için '\\'" #=> "Kaçılar için '\\'" +## bazı kaçış notasyonlarına gerek kalmaması. + +## Bazı notasyon karakterleri + +### Yeni Satır (New Line 0x0a) +"\n" #=> "\n" + +### Boşluk (Space 0x20) +"\s" #=> "\s" + +## -- +# Karakterler +## -- + +## Basitçe önlerine soru işareti getirilmiş +## tek karakter sabitleridir. +?a #=> "a" + + +## -- +# Semboller +## -- +## Ruby'de semboller, temsilleri bakımından +## Clojure'daki semboller ile benzerlerdir. +:sembol #=> :sembol + +## Kendileri, birinci sınıf değerdir. +:türk.class #=> Symbol +## Ve aynı zamanda Unicode desteği vardır. (1.9 sürümünden beri) + + +## -- +# Diziler +## -- +## Basitçe, Ruby dizileri birilerinden virgül ile ayrılmış, +## değer veya değer sahibi referansların köşeli parantezler +## ile çevrelenmesi ile oluşturulur. ([]) +[1, 2, 3, 4, 5] #=> [1, 2, 3, 4, 5] + +## Metinler için de durum aynı. +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"] #=> ["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"] + +## Aynı zamanda, Ruby dizileri tip bağımsız nesne ardışıklarıdır. +[1881, "Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK", 1923, "∞"] +## Aynı zamanda Unicode destekler (1.9 sürümünden beri) + +## -- +# Eşlemeler +## -- +## Ruby eşlemeleri, süslü parantezler içinde virgül ile ayrılan, +## anahtar ve değer ikililieridir. + +## Bir tane de olabilir, +{"izmir" => "kızları"} #=> {"izmir" => "kızları"} + +## Ya da, birden fazla... +{"izmir" => "kızları", "paris" => "sokakları"} #=> {"izmir" => "kızları", "paris" => "sokakları"} + +## Aslında her değeri anahtar veya değer olarak +## yerleştirmek mümkün. + +## Sembolleri, +{:zafer => "30 Ağustos!"} #=> {:zafer=>"30 Ağustos!"} + +## Rakamları bile. +{28101923 => "Efendiler, yarın Cumhuriyeti'i ilân edeceğiz!"} +#=> {28101923=>"Efendiler, yarın Cumhuriyeti'i ilân edeceğiz!"} + +## Semboller için ufak bir sözdizimsel şekerleme mevcut ki, +{istanbul: "beyefendi"} #=> {:istanbul=>"beyefendi"} +## Bu kullanıma göre, sembol anahtarlar ile değerler arasına +## `=>` yerine basitçe sembolün başına gelecek `:` sembolü +## getiriliyor. + + +## -- +# Aralıklar +## -- +## Ruby aralıkları temeliyle başlangıç ve bitiş +## değerleri arasındaki aralığın veriye dönüştürülmesi +## için bir dil olanağıdır. + +## (başlangıç..bitiş) notasyonu kullanılabilir. +(0..10) #=> 0..10 +## REPL'ın bize verdiği ifade sizi yanıltmasın, bu bir aralıktır. +## Meraklılarıyla, dökümanın devamında içindeki değerleri +## gezeceğiz. + +## Range.new notasyonu ile de ilklenebilirler. +Range.new(0, 10) #=> 0..10 + +## -- +# Düzenli İfadeler +## -- +## İki / operatörünün ortasına tanımlanırlar. +//.class #=> Regexp + +## Örnek bir düzenli ifade, a harfi için. +/[a]/ #=> /[a]/ + +# -------------------------------- +# Değelerin Manipüle edilmesi +# -------------------------------- + +## -- +## Rakamlar +## -- + +## Aritmatik, bildiğimiz şekilde. +## !! infix notasyon + +235 + 1218 #=> 1453 +123 - 35 #=> 88 +2 * 2 #=> 4 +1 / 1 #=> 1 + +## Bit tabanlı işlemler. +2 & 5 #=> 0 +3 | 9 #=> 11 +2 ^ 5 #=> 7 +## Aslında C tipi ailesi dillerdeki gibi. Sezgisel bir yaklaşımla, hayatta kalınabilir. +## Ama yine de dökümantasyona başvurulmasını tavsiye ederim. + + +## -- +## Mantıksal +## -- + +## ! operatörü teklidir, ve aldığı değerin mantıksal tersini alır. +!true #=> false +!false #=> true + + +## -- +## Metinler +## -- + +### Boş mu ? +"".empty? #=> true + +### Bir bölümünü alalım. +"Ölürüm TÜRKİYEM!".slice(7, 7) #=> "Türkiye" +## Bir başka şekilde, indis notasyonu ile, +"Ölürüm Türkiye'm!"[7, 7] #=> "Türkiye" + +## Küçük harfe dönüştürelim +"LAY-LAY-LOM sana göre sevmeler...".downcase +#=> "lay-lay-lom sana göre sevmeler..." + +## Büyük harfa dönüştürelim +"beşiktaş".upcase #=> "BEŞIKTAŞ" + +## Karakterlerine ayıralım +"BEŞİKTAŞ".chars #=> ["B", "E", "Ş", "İ", "K", "T", "A", "Ş"] + +## Çevrelemek için +"Ahmet Mete IŞIKARA".center(30) +#=> " Ahmet Mete IŞIKARA " + +## İçerik kontrolü için include metodu +"aşk".include?(?a) #=> true +## argümanı metin tipinde de verebilirdik, ama +## yukarıdaki temsillerde gördüğümüz gibi, +## yorumlayıcı, karakter sabitini metin olarak işliyor zaten. + +## Konumunu alalım. +"Dayı".index("a") #=> 1 +## Elbette, tasarımında sağlıklı kararlar alınmış her +## dil gibi, Ruby'de 0'dan saymaya başlıyor. + +## Metin yerleştirme yapalım +"Ali Baba'nın x çiftliği var.".sub("x", "bir") +#=> "Ali Baba'nın bir çiftliği var." + +## Birden fazla eşleşme için, değiştirme yapalım +"Dal sarkar x kalkar, x kalkar dal sarkar.".gsub("x", "kartal") +#=> "Dal sarkar kartal kalkar, kartal kalkar dal sarkar." + +## Düzenli ifadeler ile, cümledeki sesli harfleri değiştirelim. +"Bir berber bir bere...".gsub(/[ie]/, "*") +#=> "B*r b*rb*r b*r b*r*..." + +## Diğer işlevler için ileri okumadaki kaynağa başvurunuz. + + +## -- +## Eşlemeler +## -- + +## basit bir eşleme ile başlayalım. +{:boy => 1.74} #=> {:boy => 1.74} + +## Belirli bir anahtar, eşlememizde barınıyor mu diye +## kontrol ediyoruz. +{:boy => 1.74}.has_key? :boy +#=> true +## Parantezlerin yokluğu sizi yanıltmasın, +## bu bir fonksiyon çağırısıdır. + +## Eşlemeden veri çekiyoruz +{:boy => 1.74}.fetch :boy +#=> 1.74 + +## Eşlemelere veri ekliyoruz +{:boy => 1.74}.merge!(kilo: 74) +#=> {:boy=>1.74, :kilo=>74} + +## Anahtarlarımıza bakalım +{:boy=>1.74, :kilo=>74}.keys +#=> [:boy, :kilo] + +## Değerlerimize bakalım +{:boy=>1.74, :kilo=>74}.values +#=> [1.74, 74] + +## Dizi olarak almak istersek +{:boy=>1.74, :kilo=>74}.to_a +#=> [[:boy, 1.74], [:kilo, 74]] +## Endişelenmeyin, dönüşümler için koca bir bölüm +## ayırdım. + + +## -- +## Diziler +## -- + +## Örnek bir dizi ile başlayalım. +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"] +#=> ["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"] + +## İlk değeri alıyoruz +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"].first +#=> "Mustafa" + +## Son Değeri, +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"].last +#=> "ATATÜRK" + +## Indis araması için `fetch` metodu. +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"].fetch 1 +#=> "Kemal" + +## Var olamyan bir indis ararsak hata alıyoruz. + +## Fakat seçimli ikinci argüman bize indisin +## bulunamaması halinde döndürülecek değeri +## belirleme imkanı veriyor. +["Mustafa", "Kemal", "ATATÜRK"].fetch 20101927, "Nutuk" +#=> "Nutuk" + +## Birden fazla değer almak için, slice metodunu +## kullanabiliriz +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].slice 1..2 +#=> ["Sultan", "Mehmet"] + +## Ya da, indis notasyonu da kullanılabilir. +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"][1..2] +#=> ["Sultan", "Mehmet"] + +## Baştan n tane eleman almak için take metodunu kullanıyoruz +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].take 2 +#=> ["Fatih", "Sultan"] + +## Rastgele bir dizi elemanı elde etmek için sample metodunu +## kullanıyoruz +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].sample +#=> "Fatih" + +## `sample` metodu seçimli bir argüman kabul eder. +## bu argüman rastgele istenen eleman sayısını temsil eder +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].sample 2 +#=> ["Fatih", "Sultan"] + +## Aradığınız eleman, dizide var mı kontrolü için +## include? metodu kullanılıyor +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].include? "Fatih" +#=> true + +## Dizinizdeki elemanları koşul dahilinde seçimlemek için +## select metodunu kullanıyoruz +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].select {|s| s.include? ?a} +#=> ["Fatih", "Sultan"] +## Süzme işleminin koşulu, a karakteri içeren nesneler için olumlu. +## Not: filter metodu, select için bir takma addır. + +## Ters bir yöntem, süzgeçleme için ise; +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].reject {|s| s.include? ?a} +#=> ["Mehmet"] +## koşulumuz aynıydı, seçimleme metodumuzu değiştirdik. + +### Yapısal düzenlemeler için: +## Dizileri ters çevirmek, +["Fatih", "Sultan", "Mehmet"].reverse +#=> ["Mehmet", "Sultan", "Fatih"] + +## Sıralamak için sort metodu, +["İş", "Aşk", "Para"].sort +#=> ["Aşk", "Para", "İş"] + +## Ön koşulla sıralamak için, +["İş", "Aşk", "Para"].sort {|a,b| b <=> a } +#=> ["İş", "Para", "Aşk"] +## Koşulumuz basitçe tersine sıralamak için bir tanımdır. +## ileride karşılaştırma operatörlerini göreceğiz. + +## Tekrarlı elemanların temizlenmesi için +[1,2,3,4,5,6,7,1,2,4,1,5,6,1,2,5].uniq +#=> [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7] + +## Dizilerin birleştirilmesi için +[1,2] + [3,4] +#=> [1, 2, 3, 4] +## infix notasyon sizi yanıltmasın, +## tasarımı gereği, her şey sınıflar ve metotlarına çağırım +## olarak yürüyor. +## Kanıtlayalım; +[1,2].+([3,4]) +#=> [1, 2, 3, 4] + +## Peki ya aynı elemanları içerebilecek dizileri birleştirmek +## istersek ? +[1,2] | [2,3,4] +#=> [1, 2, 3, 4] +## | operatörü bizi, nihai sonuçtaki tekrarlı veriden koruyor. + +## Peki ya bir diziyi, eleman bazında diğeriyle +## süzmek istersek ? +[1,2] - [2,3,4] +#=> [1] +## Notasyon sizi yanıltmasın, Küme gibi davranan bir dizi işlevi. + +### Veri Dönüşümleri için: +## Dizideki her elemana uygulamak istediğiniz bir +## dönüşümü, map metodu ile uygulayabilirsiniz, +["Kontak İsmi", + "Kontak Telefon Numarası"].map {|element| "<label>#{element}</label>"} +#=> ["<label>Kontak İsmi</label>", "<label>Kontak Telefon Numarası</label>"] +## HTML konusu için yine LearnXinYminutes'e danışabilirsiniz. + +## Son elde ettiğimiz veriyi birleştirmek için, +["<label>Kontak İsmi</label>", + "<label>Kontak Telefon Numarası</label>"].join "" +#=> "<label>Kontak İsmi</label><label>Kontak Telefon Numarası</label>" + +## Veriyi indirgemek için ise reduce metodu kullanırız, +["<label>Kontak İsmi</label>", + "<label>Kontak Telefon Numarası</label>"] + .reduce("") {|akümülatör, veri| akümülatör + veri} +#=> "<label>Kontak İsmi</label><label>Kontak Telefon Numarası</label>" +## Akümülatör, her operasyondan dönen ara-geçici değer. +## Bu değeri, parantez içinde ilkledik, +## eğer vermeseydik, dizinin ilk elemanı olacaktı. + +## Tabi, daha kolay bir yolu var; +["<label>Kontak İsmi</label>", + "<label>Kontak Telefon Numarası</label>"].reduce(:+) +#=> "<label>Kontak İsmi</label><label>Kontak Telefon Numarası</label>" +## reduce metodu, ikili bir operasyonu (akümülatör için metot!) +## sembol olarak vermenize izin verir ve bu, reduce için +## indirgeme fonksiyonu olarak kullanılır. + +## Nüansları olsa da, son üç Ruby çağırımı aynı sonucu vermektedir. + + +## -- +## Semboller +## -- + +## Ruby sembolleri, çalışma zamanında değiştirilemezler. +## Ama metinsel değerlerden semboller elde etmek mümkündür. +## Bunu dönüşümler kısmında işlemek daha doğru olacak diye düşündüm. + +# -------------------------------- +# Dönüşümler +# -------------------------------- + +## -- +# Rakamlar +## -- + +## Sayısal değerlerin diğer tiplere dönüşümü; + +## Sayısal -> Metinsel +1923.to_s #=> "1923" + +## Sayısal -> Mantıksal +!1923 #=> false +## Farkedebileceğiniz gibi, +## sayısal değerler, mantıksal doğru'ya değerlendiriliyor. + +## Sayısal -> Sembol +## Maalesef, Ruby bile Sayısal değerden Sembol değerlerine +## doğrudan dönüşüm için metot barındırmıyor. +## Bunu yine de başarmak istersek, değeri önce +## Metinsel'e dönüştürerek Sembol dönüşümü için hazırlarız. +1923.to_s.to_sym +#=> :"1923" + +## Sayısal -> Dizi | bölümlenerek +## Yine doğrudan bir dönüşüm yoktur. +## Böyle bir doğrudan dönüşüm teşvik de edilmez. +## Ama ihtiyaç olabilecek bir dönüşüm. +1923.to_s.split('') +#=> ["1", "9", "2", "3"] +## Öncelikle Metinsel dönüşüm yapılır, sonra +## her bir karakter için ayrılır. +## Yine her bir rakamı sayısal bir şekilde elde etmek için +## her birini Metinsel'den Sayısal değere dönüştürecek +## ifade aşağıdaki gibidir. +1923.to_s.split('').map { |i| i.to_i } +#=> [1, 9, 2, 3] + + +## -- +# Mantıksal +## -- + +## Mantıksal -> Metinsel +true.to_s #=> "true" +false.to_s #=> "false" + +## Mantıksal değeler için gerçeklenmiş başka bir dönüşüm +## metodu olmadığı için, bu kısmı dilde ufak bir nüansa ayırmak +## istedim. +## Kaynak için ileri okumaya başvurunuz. + +## Hangi programlama dilinden gelirseniz gelin, +## dilde doğruluk değerleri diye bir küme vardır. +## Hangi değerlerin mantıksal doğru değerine dönüşeceği, +## bu değer yerine geçebileceği +## fikri üzerine kurulu bir küme. +## Ve Ruby'de nil değeri, false dışında, mantıksal yanlış değerine çözümlenen tek şey. +## Bu ön bilgi ile doyduysak, başlayalım. + +!!nil #=> false +!!false #=> false +!!0 #=> true +!!"" #=> true +## Şimdi ne oldu burada ? +## `!!` ifadesi; değilinin değili, yani kendisi. Tek bir farkla. +## Verinin türü değiştiriliyor. Mantıksal olarak yorumlanıyor. +## Yukarıda, nil ve false ifadeleri mantıksal olarak yanlış olarak yorumlanıyor. +## Diğerleri ise mantıksal doğru. + + +## -- +# Metinsel +## -- + +## Metinsel -> Sayısal +## Öncelikle dilde ufak bir tuzağa dikkat çekmek isterim. +"".to_i #=> 0 +"asd".to_i #=> 0 +## Sayısal yorumlaması geçersiz ve boş her metinsel değer, +## 0 rakamına değerlendirilir. + +## Başarılı bir dönüşüm, +"1234".to_i #=> 1234 + +## Sayı sistemini belirleyebileceğiniz seçimli bir argüman +## kabul ediyor, to_i metodu. +"1234".to_i 5 #=> 194 +## 1234 sayısının, beşlik tabandaki karşılığı. + +## Tam sayı dışında doğrudan dönüşümler +## dil olanağı olarak sunulmuş durumda; + +## Kompleks sayı olarak, +"1234".to_c #=> (1234+0i) + +## Ondalık (Kayan-noktalı) sayı olarak, +"1234".to_f #=> 1234.0 + +## Rasyonel sayı olarak, +"1234".to_r #=> (1234/1) + +## Metinsel -> Mantıksal + +## Mantıksal değerin kendisi için tersinin, tersini alırız +!!"seçkin" #=> true + +## Mantıksal tersi için ise tersini, +!"seçkin" #=> false + +## Metinsel -> Sembol +"cengiz".to_sym #=> :cengiz + +## Metinsel -> Dizi +"Cengiz Han".split #=> ["Cengiz", "Han"] + +## split metodu, seçimli argümanının varsayılan değeri +## boşluk karakteridir. + +## Metinsel -> Dizi | bölümlenerek +"Cengiz Han".split "" +#=> ["C", "e", "n", "g", "i", "z", " ", "H", "a", "n"] + + +## -- +# Sembol +## -- + +## Sembol -> Metinsel +:metin.to_s #=> "metin" +## Başka bir dönüşüm için dilin bir teşviki yoktur. + +## -- +# Diziler +## -- + +## Dizi -> Metinsel +[1,2,3,4,5].to_s #=> "[1, 2, 3, 4, 5]" + + +## -- +# Eşlemeler +## -- + +## Eşleme -> Dizi +{a: 1, b: 2, c: 3}.to_a +#=> [[:a, 1], [:b, 2], [:c, 3]] +## Her bir anahtar-değer çifti bir dizi olarak +## değerlendirilir ve elemanları sırasıyla +## anahtar ve değerdir. + +## Eşleme -> Metinsel +{a: 1, b: 2, c: 3}.to_s +#=> "{:a=>1, :b=>2, :c=>3}" +## inspect metodu için bir takma addır. + + +# -------------------------------- +# Tanımlamalar, ifadeler, yorumlama. +# -------------------------------- + +## -- +## Yorumlama +## -- + +## Dökümanın başından beri gördüğümüz bu tek satır yorumlama operatörü +## (#) +## kendinden sonra gelen her şeyin, satır boyunca yorumlama olarak +## değerlendirilmesi gerektiğini Ruby yorumlayıcısına söyler. + +## Ruby, farklı yorumlama imkanları da sağlamaktadır. +## Örneğin; +=begin + Başlangıç ifadesi (=begin), sonlandırma ifadesi (=end) + ile arasında kalan her şeyi yorum satırı olarak ele alır. +=end + +## -- +## Global değişkenler. +## -- + +## Ruby evrensel değişkenleri, kapsamı en geniş değişken türüdür. +## Her yerden erişilebilir... + +## Basitçe dolar sembolü ( $ ) ile başlarlar. +$evrensel_bir_değişken = 42 #=> 42 + +## Bir çok metadoloji ve yöntem ve teknoloji, size +## evrensel değişkenler kullanmanın projenizi karmaşıklaştıracağı +## ve bakımını zorlaştıracağını söyler; Haklıdırlar... + +## -- +## Varlık değişkenleri. +## -- + +## At ( @ ) sembölü ile başlarlar ve isimlerinin de ifade ettiği +## gibi, kendileri bir Sınıf'ın değeridir. + +class Varlık + def initialize() + @varlık_değişkeni = 101 + end + + def göster() + puts "Varlık değişkeni: #@varlık_değişkeni" + end +end + +varlık1 = Varlık.new() + +varlık1.göster() +#=> Varlık değişkeni: 101 + +## Sınıf tanımı şimdilik kafanızı karıştırmasın. +## İlgilenmemiz gereken kısım; +## @varlık_değişkeni = 101 +## ifadesidir. Ve nesne özelinde tanımlama yapar. +## Kapsamı sadece o nesnedir. + +## ! NOT: ilklenmemiş varlık değişkenleri nil ön değeri ile +## yaşam döngüsüne başlar. + +## -- +## Sınıf değişkenleri. +## -- + +## Sınıf değişkenleri iki at ( @@ ) sembölü ile başlarlar. +## Tanımlar, herhangi bir metot içinde +## kullanılmadan önce ilklenmelidirler. +## İlklenmemiş bir Sınıf Değişkenine referansta bulunmak, +## bir hata oluşturur. + +class Sınıf + @@sınıf_nesne_sayısı = 0 + + def initialize() + @@sınıf_nesne_sayısı += 1 + end + + def göster() + puts "Sınıf sayısı: #@@sınıf_nesne_sayısı" + end +end + +sınıf_varlığı1 = Sınıf.new() +sınıf_varlığı2 = Sınıf.new() +sınıf_varlığı3 = Sınıf.new() + +sınıf_varlığı1.göster() +#=> Sınıf sayısı: 3 + + +## -- +## Yerel değişkenler. +## -- + +## Yerel değişkenlerin isimlendirmesi küçük harf +## ya da alt çizgi ( _ ) ile başlar ve kapsamı tanımın +## yapıldığı sınıf, modül, metot yada blok içinde kalır. + +## -- +## Sabitler. +## -- + +## Ruby sabitleri, büyük harf ile tanımlanırlar ve +## kapsamları için iki senaryo mevcuttur; + +## - Sınıf ya da Modül içinde tanımlanırlarsa +## Tanımın yapıldığı blok içinden erişilebilir. + +## - Sınıf ya da Modül dışında yapılan tanımlar ise +## Evrensel bir kapsama sahiptir ve her yerden +## erişilebilirler. + +## Örneğin: + +class Sabit + SABİT = 299_792_458 + + def göster + puts "Sabit değer: #{SABİT}" + end +end + +# Create Objects +sabit = Sabit.new() + +sabit.göster() +#=> Sabit değer: 299792458 + +## İfadenin tanımındaki alt çizgiler sizi yanıltmasın +## binlik ayracı olarak kullandım ve Ruby yorumlayıcısı +## tamamen görmezden geliyor. +## Bknz: Veriler ve Temsiller: Sayılar. + +## -- +## Sözde Değişkenler. +## -- + +## Ruby özel bir dil. +## Öyle ki, Bazı sözde-değişkenler ile +## size, ihtiyacınız olabileceği erişimi sağlar. +## Ama onlara atama yapamazsınız. + +## Sözde değişkenler ve kullanımları +## ile ilgili İleri okumaya başvurunuz. + + +# -------------------------------- +# Konvansiyonlar ve teşvikler. +# -------------------------------- + +## Konvansiyonlar: + +## -- +## İsimlendirme Konvansiyonları: +## Döküman boyunca yaptığım gibi, +## tanımlayıcılar ve erişilebilir tanımlanmış ifadeler +## için lütfen önerildiği gibi İngilizce kullanın. +## İsimlendirme, Bilgisayar bilimlerinde yeterince +## ağır bir zemin ve dilin teşvik ettiği rehber +## ve önerdiği konvansiyonları takip ederek +## bakımı, okuması ve geliştirmesi kolay projeler +## gerçeklemek mümkündür. + +## -- +## Semboller, Metotlar ve Değişkenler için +##-Snake Case ( snake_case ) kullanılması önerilir. + +## -- +## Sınıflar için Camel Case (CamelCase): +## Sınıf isimlendirmeleri için önerildiği gibi, +## Camel Case isimlendirme notasyonuna sadık kalın. + +## -- +## Dosyalar ve Klasörler için Snake Case (snake_case): +## Dosya ve klasörleri isimlendirmek için lütfen +## Snake Case isimlendirme konvansiyonuna sadık kalın. + +## -- +## Dosya Başına Bir Sınıf: +## Her dosyada bir sınıf barındırmaya özen gösterin. + +## --- +## Bu kısımdaki teşvik içerikleri +## rubocop-hq/ruby-style-guide'dan gelmektedir. + +## ! Rehbere göre bu dökümanı düzenle! + +## -- +## Girintileme: +## Girintileme için TAB yerine, iki boşluk kullanın. + +def bir_metot + birşeyler_yap +end +## Yerine; +def bir_metot + birşeyler_yap +end + +## -- +## Satır Başına Karakter: +## Satır başına maksimum 80 karakter olacak şekilde +## dökümanı yapılandırın. + +## -- +## Satır Sonları: +## Unix-Stili satır sonlarını kulanın. +## Eğer Git kullanıyorsanız; +## $ git config --global core.autocrlf true +## ifadesi sizi bu zahmetten kurtaracaktır. + +## -- +## Satır Başına Bir İfade: +## Satır başına bir ifade kullanın. + +puts 'test!'; puts 'test!' +## Yerine; +puts 'test!' +puts 'test!' + +## -- +## Boşluklar ve Operatörler: +## Operatörler, virgüller, ifade ayraçları +## aralarında boşluk bırakın. + +toplam=1+2 +x,z=1,2 +class FooError<StandardError;end +## Yerine; +toplam = 1 + 2 +x , z = 1 , 2 +class FooError < StandardError; end +## Bir kaç istisna hariç +## - Üs operatörü +## - Rasyonel sayı gösteriminde kullanılan eğik çizgi. +## - Güvenli gösterim operatörü. + + +### Daha fazlası için ileri okumadaki +### bu rehbere danışabilirsiniz... + +# -------------------------------- +# Bloklar, Kontrol blokları ve örnekler. +# -------------------------------- + +## -- +## Ruby Blokları: +## Süslü parantezler ya da `do`, `end` ile çevrelenen, +## değişkenleri ortama bağlı işlevlerdir. +## Diğer dillerde !{Closure} ( closure ) karşılığı +## bulur. +## Ruby'de bloklar, ifadeleri gruplamanın bir şeklidir. +## Bloklar tanımlandıklarında çalıştırılmazlar, +## Ruby, bu yönetimi akıllıca yapar. + +## Örneğin; + +## Tanımlamamız +def selamla_sonra_çağır + puts 'Selamlar!' + yield ## tüm sihir burada! +end + +## Şimdi tanımı çağıralım +selamla_sonra_çağır {puts 'Çağrı, gerçekleşti!'} +#= Selamlar! +#= Çağrı, gerçekleşti! +#=> nil +## Çağırım, kendini çağıran kaynağa nil döndürmekte. +## Değerlendirmenin sonucunda, Ruby yorumlayıcısı, +## ifadenin değerini nil olarak çıktılar. +## Fakat, puts çağrıları, girdi/çıktı işlevimizi +## yerine getirir ve metinleri ekrana basar. + +## Blokların argüman almaları da mümkündür: +def selamla_sonra_değer_ile_çağır + puts 'Selamlar!' + yield('Hain Kostok') ## tüm sihir burada! +end + +selamla_sonra_değer_ile_çağır {|isim| puts "Sana da selam, #{isim}!"} +#= Selamlar! +#= Sana da selam, Hain Kostok! +#=> nil + +## Detaylı bilgi için, ileri okumaya başvurunuz. + +## -- +## Eğer ( if ) kontrol ifadesi: +## Algoritmanızda dallanma imkanı sağlar. +## Şablonu: +## if koşul_ifadesi [then] +## yürütülecek_kod +## [elsif bir_diğer_koşul [then] +## yürütülecek_diğer_kod] +## [else +## yürütülecek_bir_diğer_kod] +## end + +## Bu kalıba sadık kalarak, dallanmalarımızı kodlarız. +## Köşeli parantezler, sezgisel olarak anlaşılacağı üzere +## seçimli ifadelerdir. + +## Örnek: +if true + puts 'Koşul ifadesi, buradan devam edecek!' +else + puts 'Buradan değil.' +end +#= Koşul ifadesi, buradan devam edecek! +#=> nil + +## -- +## Eğer ( if ) düzenleyicisi: +## Kompak bir dil olanağıdır. Aynı şekilde, çalıştırılacak kod +## ve bir koşul ifadesi alır. Ve koşul ifadesine bakarak +## ifadenin yürütüleceğine karar verir. +## Şablonu: +## çalıştırılacak_kod if koşul_ifadesi + +## Örnek: + +puts 'Bu ifade yürütülecek!' if true +#= Bu ifade yürütülecek! +#=> nil + + +## -- +## Durum ( case ) kontrol ifadesi: +## Bir koşul ifadesi ve bir ya da daha fazla karşılaştırma ifadesi +## alarak, eşleşen bloğu yürütür. +## Şablonu: +## case koşullanacak_ifade +## [when karşılaştırma_ifadesi [, karşılaştırma_ifadeleri ...] [then] +## yürütülecek_kod ]... +## [else +## eşleşme_olmazsa_yürütülecek_kod ] +## end + +yaş = 27 +case yaş +when 0 .. 2 + puts "bebek" +when 3 .. 6 + puts "küçük çocuk" +when 7 .. 12 + puts "çocuk" +when 13 .. 18 + puts "genç" +else + puts "yetişkin" +end +#= yetişkin +#=> nil + +## -- +## .. Sürece ( while ) kontrol ifadesi: +## Aldığı koşul ifadesini kontrol eder, +## kontrol bloğunu çağırır ve tekrar kontrol eder. +## Koşul ifadesi doğru olduğu sürece, kontrol bloğu +## çağırılmaya devam eder. +## Şablonu: +## while koşul_ifadesi [do] +## yürütülecek_kod +## end + +## Örnek: + +$n = 0 +$sayı = 5 + +while $n < $sayı do + puts("Döngü içinde n = #$n" ) + $n +=1 +end +#= Döngü içinde n = 0 +#= Döngü içinde n = 1 +#= Döngü içinde n = 2 +#= Döngü içinde n = 3 +#= Döngü içinde n = 4 +#=> nil + +## -- +## .. Sürece ( while ) düzenleyicisi: +## Eğer düzenleyecisi gibi, kompak bir dil olanağıdur. +## Kontrol ifadesinin işlevini yerine getirir, +## ama satır içi kullanıma müsade ederek. +## Şablonu: +## çalıştırılacak_kod while koşul_ifadesi +## Yada: +## begin +## çalıştırılacak_kod +## end while koşul_ifadesi + +## -- +## İçin ( for ) kontrol ifadesi: +## N kere, I kere, X kere gibi ifadelerin dildeki kontrol +## karşılığıdır. Çoklu veri üzerinde iterasyonlar yapmanızı +## veri üzerinde operasyonlar yürütmenizi sağlar. +## Şablonu: +## for değişken [, başka_değişken ...] in ifade [do] +## yürütülecek_kod +## end + +## Örnek: +for i in 1..5 + puts i +end +#= 0 +#= 1 +#= 2 +#= 3 +#= 4 +#= 5 +#=> 0..5 + +## Ardışıkları itere etmek için tek yol bu değil tabii. +## İlerleyen kısımda buna yer verilecektir. + +## -- +## Sonlandırıcı ( break ) kontrol ifadesi: +## Bu kontrol ifadesi yürütüldüğünde, çalışma zamanını +## en iç tekrarlı bloktan çıkarır. + +## Örnek: +for i in 1..5 + break if i > 2 + puts i +end +#= 0 +#= 1 +#= 2 +#=> nil +## break kontrol ifadesi, if düzenleyecisi ile çevrelenmiştir. +## if i > 2 +## break +## end +## ifadesi ile eşdeğerdir. +## ifade yürütüldüğü anda, en yakın tekrarlı blok terkedilir. +## Yorumlayıcı, sonraki ifadeden yürütmeye devam eder. + +## Diğer kontrol ifadeleri ve kullanımları için ileri okumaya başvurunuz... + + +# -------------------------------- +# Özel anahtar kelimeler; kullanımları ve örnekleri. +# -------------------------------- + +## -- +## __ENCODING__: +## Bu anahtar kelime size yorumlayıcı kodlama türünü verecektir. + +__ENCODING__ +#=> "#<Encoding:UTF-8>" + +## Platform, araç ve çalışma zamanı yürütme +## yönteminize bağlı olarak alacağınız çıktı +## değişiklik gösterebilir. + +## -- +## __LINE__: +## Geçerli dosyada, yürütme satır numarasını verir. + +__LINE__ +#=> 67 + +## Platform, araç ve çalışma zamanı yürütme +## yönteminize bağlı olarak alacağınız çıktı +## değişiklik gösterebilir. + +## -- +## BEGIN ve END: +## BEGIN: +## Dosyadaki tüm içerikten önce yürütülür. +## END: +## Dosyadaki tüm içeriklerden sonra yürütülür. + +## -- +## alias: +## Herhangi bir tanımlayıcı için takma ad tanımlamanıza +## olanak sağlar. + +$eski = 0 +alias $yeni $eski + +$yeni +#=> 0 + +## -- +## and: +## Düşük öncelikli bir Mantıksal VE operatörü. + +## -- +## begin / end ve rescue: +## İstisnalar begin / end blokları +## arasında ele alınır ve `rescue` anahtar kelimesi ile +## işlenirler. +## İstisnalar ve mantalitesine dair ön girişi +## Teşvik edilen paradigma ve anlatımı kısmında bulabilirsiniz. + +## Hata yönetimi, Ruby'de de özenle işlenmiş bir konudur. + +## Örnek: + +begin + yanlış_bir_hesaplama = 2/0 + puts "Hesaplama sonucu: #{yanlış_bir_hesaplama}" + rescue ZeroDivisionError => hata_nesnesi + puts "Sıfıra bölümle ilgili bir hata yakalandı: #{hata_nesnesi.message}" +end +#= Sıfıra bölümle ilgili bir hata yakalandı: divided by 0 +#=> nil + +## Örneğimizde matematiksel sistemimiz için hatalı bir +## işlem gerçekleştiriyoruz. Sonrasında hatayı ilgili +## hata durumu için belirlediğimi alanda yönetiyoruz. +## Örnekte hatayı çıktılayarak yönettik, gerçek dünyada +## biraz daha kompleks gerçekleşebilir. +## Gerçek dünya örnekleri için ileri okumaya başvurabilirsiniz. + + +## -- +## defined?: +## defined?, argümanını metinsel olarak açıklayan bir dil olanağıdır. + +## Örnek: +RUBY_VERSION +#=> "2.4.0" + +defined? RUBY_VERSION +#=> "constant" + +defined? nil +#=> "nil" + +defined? puts +#=> "method" + + +## -- +## ensure: +## Hata yönetiminin bir parçası olarak dilde görev atfedilen ensure, +## blok içinde, hata olsun ya da olmasın yürütüleceği garanti edilen +## dil ifadeleri için bir imkandır. + +## Örnek: + +begin + yanlış_bir_hesaplama = 2/0 + puts "Hesaplama sonucu: #{yanlış_bir_hesaplama}" + rescue ZeroDivisionError => hata_nesnesi + puts "Sıfıra bölümle ilgili bir hata yakalandı: #{hata_nesnesi.message}" + ensure + puts "Hesaplama bloğu sonlandı!" +end +#= Sıfıra bölümle ilgili bir hata yakalandı: divided by 0 +#= Hesaplama bloğu sonlandı! +#=> nil + + +## -- +## self: +## Nesnenin kendisine erişim sağlayan bir dil olanağı. + +## Örnek: + +dünya = "Dünya!" +#=> "Dünya!" + +dünya +#=> "Dünya!" + +dünya.class +#=> String + +def dünya.selamla + "Merhaba, " + self +end +#=> :selamla + +dünya.selamla +#=> "Merhaba, Dünya!" + +## Nesnenin kendisine bir metot tanımladık, +## bunu yaparken de değerine erişim sağladık. + +## -- +## super: +## Nesne yönelimli programlama (spesifik olarak, obje tabanlı) +## paradigmasına göre, kalıtım konseptinde, türeyen sınıfın +## türetildiği sınıfa erişimi (üst sınıfı, atası, hiyerarşik üstü) +## bu anahtar kelime ile gerçekleşir. + +class A + def initialize(a) + @a = a + end +end + +class B < A + def initialize(a, b) + @b = b + super a + end +end + +b = B.new 1, 2 +#=> #<B:0x00007f852d04c7e8 @b=2, @a=1> +## super ile üst sınıfın ilklenmesi gerçekleştirildi, +## aldığımız çıktıda da @a=1 çıktısıyla gözlemlenebilir. + +## Bu konunun, dilin paradigma teşviği ile ilgili +## olduğunu ve anlamazsanız, Paradigma başlığını bitirdikten +## sonra tekrar bu örneği değerlendirmeniz gerektiğini hatırlatırım. + +## -- +## yield: +## Ruby blokları kısmında anlattık, ama, burada da bir nüanstan +## bahsetmeden geçemeyeceğim. +## Çalıştırılabilir ifadeleri çalıştırmanın birden fazla yolu vardır. +## Fakat yield, en performanslı dil olanağı olarak dökümanda işlenmiş. +## Kaynak için ileri okumaya danışın. + + + +# -------------------------------- +# G/Ç ( I/O ) +# -------------------------------- + +=begin + G/Ç, Girdi/Çıktı ( Input/Output ) kısaltmasıdır. + Temelde, sistemden girdi almak ve çıktı yaratmak amacıyla vardır. + Girdi örnekleri: + - Klavyeden bastığınız herhangi bir tuş. + - Fare hareketleriniz ya da tıklamalarınız. + - Mikrofonunuzun aldığı sesler. + + Çıktı örnekleri: + - Herhangi bir dil ifadesinin sonucu. + - Dijital bir ses dosyasının sese dönüşmesi. + - Ekranda gördükleriniz. + + Fakat endişelenmeyin, G/Ç derken, şu anda + biz sadece Ruby'de, + - Dosya okuma/yazma. + - Ekrana metin yazdırma / Bilgi okuma. + - Ağ soketleri. ( biraz da olsa ) + işlerinden bahsediyor olacağız. +=end + +defined? IO +#=> "constant" + +IO.class +#=> Class + +## IO sınıfı, File ve Socket gibi pratik kullanımı olan sınıfların atasıdır. +## Septikler için; + +File.superclass +#=> IO +## Gözlemlediğiniz üzere, superclass metodu, üst sınıfı veriyor. + +## -- +## Dosya Okuma ve Yazma: +## Ruby'de dosya okuma ve yazma işlemleri için, File +## sınıfını kullanacağız. + +## Dosyaya yazmak için; +File.write 'test.txt', "a,b,c" +#=> 5 +## 5, ifadenin ürettiği dönüş değeridir. +## ve, çıktılanan karakter sayısını verir. + +## Dosyadan okuma için; +## Bu kısım, açıklayıcı olması açısından +## ifadeleri teker teker işleyeceğiz. + +File +#=> File +## Sınıfımız. + +File.readlines 'test.txt' +#=> ["a,b,c"] +## readlines File sınıfının bir metodu ve aldığı argüman dosya yoludur. + +File.readlines('test.txt').first +#=> "a,b,c" +## Dönüş değeri bir diziydi, her bir satır bir eleman olacak şekilde. +## Biz, kendi verilerimizi, kendi ayıracımızla kaydetmeyi seçtik. +## Eğer, `\n` satır ifadesi ile ayırmayı seçseydik, readlines +## metodu zaten işlevi gereği, bize değerleri ayrı ayrı verecekti. + +File.readlines('test.txt').first.split ',' +#=> ["a", "b", "c"] +## verilerimizi aldık. + +## Eğer yeni satır karakterini ayıraç olarak kullansaydık; +File.write 'ntest.txt', ['a', 'b', 'c'].join("\n") +#=> 5 + +File.readlines('ntest.txt').map(&:chomp) +#=> ["a", "b", "c"] +## Bu da genel kullanımlı bir yaklaşımdır. + +## -- +## Ekrana bilgi yazdırma ve Okuma: +## Konsol'a bilgi çıktılamak için, +## önceden tanımlanmış $stdout global nesnesini kullanacağız. +## Pratik kullanımda, prints işlevinden bir farkı yoktur. +## Aynı sonuca ikisi ile de ulaşabilirsiniz. + +$stdout.print "Bu bir çıktı.\n" +#= Bu bir çıktı. +#=> nil + +## Şimdi kullanıcıdan bilgi okuyalım: +$stdin.gets +#! Bu kısımda hiç bir çıktı verilmez ve aksine +#! sizden girdi beklenir. Bir metin yazın ve onaylamak için +#! enter tuşunu kullanın. +#- Bu bir girdi metni! +#=> "Bu bir girdi metni!\n" + +## Aldığımız veriyi temizlenin yolunu biliyoruz. +## Dönüş değerine chomp metodunu uygulamak. +$stdin.gets.chomp +#- Bu bir girdi metni! +#=> "Bu bir girdi metni!" + + +## -- +## Ağ girdi/çıktı yönetimi +## Ruby'de soketler (Socket) +## haricen çalışma zamanına dahil edilir. + +require 'socket' +#=> true + +soket = TCPSocket.new('google.com', 80) +#=> #<TCPSocket:fd 13, AF_INET, 192.168.0.11, 63989> +## Alacağınız çıktı değişiklik gösterebilir. +## Soketi oluşturduk ve bir değişkene atadık. +## Şimdi bunun üzerinden okuma ve yazma işlemlerini +## gerçekleştireceğiz. + +soket.write "GET / HTTP/1.1" +#=> 14 + +soket.write "\r\n\r\n" +#=> 4 +## İki write metodunun sonucu da, sokete yazılan verinin +## uzunluğudur. + +## Şimdi okuma zamanı, soketi açtık, isteğimizi bildirdik. +## Şimdi soket üzerinden aldığımız cevabı ekrana yazdıralım. + +soket.recv 80 +#=> "HTTP/1.1 200 OK\r\nDate: Thu, 03 Sep 2020 10:48:21 GMT\r\nExpires: -1\r\nCache-Control" +## Alacağınız çıktı değişiklik gösterebilir. +## Ancak, başarılı şekilde okuma yaptık. + + + +# -------------------------------- +# Teşviğinde bulunduğu paradigma ve derinlemesine anlatımı. +# -------------------------------- + +## -- +## Nesne Yönelimli Programlama Nedir? +## Kısaca NYP, en basit anlatımıyla; +## nesnelerle programlamadır. +## Nesne paradigması, her programcıya doğal ve sezgisel gelir. +## Bunun sebebi, zaten gerçekliği algılama şeklimize uygun olmasıdır. +## Araba, onu bir araya getiren nesnelerden oluşur, +## tekerlekleri, direksiyonu, kasası, ve diğer parçalarıyla. +## Ama bu, tam tanım değildir. NYP'de, Nesneler, +## Bilgilere ( evet, varlık olarak başka nesneler de sayılabilir ) +## ve bu bilgileri yönetecek ( hesaplamalar gerçekleştirecek +## ya da aksiyonlar alacak -- G/Ç -- gibi ) metotlara sahiptir. + +## Bir nesnenin en net tanımı böyle yapılabilirken, +## NYP, bir gerçek dünya problemi için bir araya getirilmiş +## -- çoğunlukla birden fazla -- sınıfların yapıları, +## ilişkileri ve işlevlerini ele alır. + +## Bir paradigma olarak NYP, bizlere her varlığı nesne olarak +## modellemeyi ve problem uzayımızdaki nesnelerle olan ilişkilerini +## Ruby'de NYP için sağlanan imkanlarla yönetmeyi öğütler. + +## Sınıf içerisinde saklanan bilgiye öznitelik ya da özellik, +## işlevlere ise metot denilir. +## NYP jargonu için ileri okumaya başvurabilirsiniz. + +## -- +## Ruby'de NYP teşviki: + +## Nesneler, Sınıfların gerçeklenmiş halleridir. +## Tam tersi ile, Sınıflar ise, nesnelerin soyut kalıplarıdır. + +## Bir sınıf tanımı yapalım ve gerçekleyelim: + +class Araba +end +#=> nil +## Evet, evet. Tanımımız hiç bir öznitelik ( attributes ) ya da +## metot ( method ) içermiyor. + +## Şimdi bir özellik ekleyelim +class Araba + def initialize(hız) + @hız = hız + end +end + +araba = Araba.new 100 +#=> #<Araba:0x00007f7f300e59c8 @hız=100> + +## En naif haliyle, hız bilgisi saklayan bir araba sınıfı gerçekledik. +## initialize metodu, Ruby imkanları ile, nesne yaşam döngünüzün ilk adımıdır. +## Bu döngüyü aşağıdaki gibi betimlemek mümkündür. +## İlkleme ( initialize ) -> [İşlevlerin çağırımı] -> Sonlandırma +## İlkleme, initialize metodu ile ele alınır, alınacak tüm argümanlar, +## sınıfın iş mantığı doğrultusuyla, bu ilk işlevde yönetilir ve nesne +## kullanıma hazır hale getirilir. + +## Şimdi bir işlev ekleyelim. + +class Araba + def initialize(hız) + @hız = hız + end + + def git! + puts 'Hınn, hınn!' + end +end + +araba = Araba.new 100 +#=> #<Araba:0x00007f7f300e59c8 @hız=100> + +## Şimdi metodu çağırıyoruz. +araba.git! +#= Hınn, hınn! +#=> nil + +## Başlığın amacı sadece Ruby'nin NYP olanaklarını ve +## teşviğini işlemek değil. Paradigmaya bir giriş kazandırmak. +## Bundan dolayı, etkileşim içinde birden fazla sınıf görmeliyiz. + +class Tekerlek + YERLİ = 5 + İTHAL = 1 + + def initialize (tür) + @güç = tür + end + + def döndür! + @güç -= 1 + end +end + +class Araba + def initialize (hız) + @hız = hız + @tekerlekler = (1..4).map {|| Tekerlek.new(Tekerlek::YERLİ)} + end + + def git! + if @tekerlekler.map(&:döndür!).filter {|ömür| ömür < 0}.first then + puts 'Paat!' + else + puts 'Hınnn, hınnn!' + end + end +end + +## nesnemizi oluşturuyoruz +araba = Araba.new 100 + +## altı sefer, araba nesnesinin git! metodunu çağırıyoruz. +(0..6).map {|| araba.git! } +#= Hınnn, hınnn! +#= Hınnn, hınnn! +#= Hınnn, hınnn! +#= Hınnn, hınnn! +#= Hınnn, hınnn! +#= Paat! +#= Paat! + +## İş mantığımıza göre, arabamızın dört tekeri ve ve Yerli olanlar +## 5 birim dayanıklılığa sahip. ;) +## Bu beş birim tükenince, araba gitmek yerine, +## patlak teker çıktısı alıyoruz. + + +## Şimdiye kadar gördüklerimizi bir analiz edelim; +## Araba, sınıfın ismi. Her sınıf, tanımlamasak da, temel bir +## kurucu metot içerecek şekilde dil işleyicisi tarafından +## ele alınıyor. +## Bizim bir tanımımız var ama. +## Hız bilgisi alıyoruz. +## bu bilgi, sınıf özniteliğidir. Sınıf, bu bilgiye kendi içinden erişebilir. +## Bir de, binek araçların dört tekerleği olduğu fikriyle, +## nesne içinde, kurucu metot içinde dört tane Tekerlek nesnesi gerçekliyor +## ve saklıyoruz. +## İş mantığımıza göre onlara erişmemiz gerekiyor. +## git! metodu içinde, erişiyor ve kullanıyoruz. +## metotların sonundaki ünlem işareti bir konvansiyondur, +## metotların saf olmayan çağırımlar gerçeklediği anlamına gelmektedir. +## Kendilerini ( ya da sahip olduğu diğer nesneleri ) değiştirdikleri, +## bir girdi/çıktı gerçekleştirdikleri yada buna benzer yan etki içeren +## bir ifade barındırdıkları anlamına gelir. + +## Sizi temin ederim ki, NYP, bu dökümanı ( hali hazırda ~1560 satır ) +## genel anlatımı için bile ikiye katlayabilir. +## Lütfen detaylı bilgi için ileri okumaya başvurunuz. +``` + +# İleri okumalar. + +Tümüyle İngilizce olan bu ileri okumalara inat, bu detaylı özgün Türkçe içeriği üretmek istedim. +Dilerim, benden sonra katkıda bulunanlar olur. + +- [Ruby Style Guide](https://rubystyle.guide), Ruby stil rehberi. +- [Ruby-Doc üzerinde Proc](https://ruby-doc.org/core-2.4.0/Proc.html), Ruby Blokları ve Proc kavramı için. +- [Ruby-Doc üzerinde String](https://ruby-doc.org/core-2.6/String.html) sınıfı, işlevleri, metotları. +- [Ruby-Doc üzerinde TrueClass](https://ruby-doc.org/core-2.5.1/TrueClass.html#method-i-to_s) Dildeki mantıksal ifadelerin gerçeklemesi olan TrueClass (ve FalseClass için de aynı bağlantı üzerinden içeriğe ulaşılabilir) dönüşüm içeriği kaynağı. +- [Ruby Gerçeklemeleri Listesi](https://github.com/codicoscepticos/ruby-implementations) Ruby'nin farklı platformlardaki gerçeklemeleri. Opal ve Topaz dikkat çekenleridir. +- [The Object-Oriented Thought Process](https://www.amazon.com/Object-Oriented-Thought-Process-Developers-Library/dp/0321861272) kitap, bir paradigma olarak NYP ve düşünce yapısından bahsediyor. Bir paradigma olarak, NYP, türetildiği temel paradigmadan ne almış, başka paradigmalara ne kadar imkan sağlıyor ve paralel paradigma uyumu konusunda tüm sorularınıza cevap bulabilirsiniz. Yazar, belli etmese de, pragmatik bir yaklaşımda. +- [Block Argument](https://docs.ruby-lang.org/en/2.4.0/syntax/methods_rdoc.html#label-Block+Argument) Ruby Blokları ve yield hakkındaki Ruby resmi döküman sayfası ve alt başlığı. +- [A Theory of Objects]() Class-Based Languages başlığında inceleniyorlar. diff --git a/tr-tr/sql-tr.html.markdown b/tr-tr/sql-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..54007d32 --- /dev/null +++ b/tr-tr/sql-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,125 @@ +---
+language: SQL
+contributors:
+ - ["Metin Yalçınkaya", "https://github.com/mtnylnky"]
+lang: tr-tr
+filename: learnsql-tr.sql
+---
+
+
+```sql
+-- Yorumlar iki tire ile başlar
+
+-- KISITLAR
+Not null -- Bir kolon asla boş olamaz
+default -- Boş olan yerlere varsayılan bir değer atar
+unique -- Bir kolondaki tüm değerlerin farklı olması kısıtlaması
+primary key -- Bir tablodaki her veri için kimlik bilgisi niteliğindedir
+check -- Bir kolondaki değerlerin belli bir kısıtlamayı sağlamasını sağlar
+
+-- Tablo oluşturulur
+CREATE TABLE tablo1 ();
+
+-- Tabloyu içerisinde kolonlar ile oluşturma
+CREATE TABLE tablo1(id INTEGER PRIMARY KEY NOT NULL UNIQUE, ad TEXT, soyad TEXT, yas INTEGER);
+
+-- TABLO varlığını kontrol eder
+.table
+
+-- Veri tabanında olan bütün tabloları görüntüler.
+.schema
+
+-- Satır ekle
+INSERT INTO tablo1 ( ad, soyad) VALUES ("Deger1","Deger2");
+
+-- Veritabanında tablo üzerindeki verileri görüntüle
+-- Sadece 'ad' gibi sınırlı bir veri için
+SELECT ad FROM tablo1;
+-- Bütün veriler için
+SELECT * FROM tablo1;
+
+-- Veri güncelleme
+UPDATE tablo1 SET ad = "deger1-2"; WHERE name = "Deger1";
+
+-- Satır sil
+DELETE FROM tablo1 WHERE id = 1;
+DELETE FROM tablo1 WHERE ad = "Deger1" OR ad = "Deger2";
+
+-- Tabloya sonradan kolon ekleme
+ALTER TABLE tablo1 ADD COLUMN email TEXT;
+
+-- Tablodaki kolon adı değiştirme
+EXEC sp_rename ' tablo1.[ad]', Ad, 'COLUMN';
+
+-- Tablo adı değiştirme
+ALTER TABLE table1 RENAME TO Table1;
+
+-- Tabloyu silme
+DROP TABLE Table1;
+
+-- BİR TABLOYU BAŞKA TABLO KULLANARAK DOLDURMAK
+INSERT INTO Tablo2 SELECT id,ad, soyad, email from Tablo1;
+
+-- LIKE KOMUTU
+-- Belirli bir kritere göre arama yaparken kullanılır
+-- Adı 'A' ile başlayan veriler
+SELECT * FROM tablo1 WHERE adi LIKE "A%";
+-- İçinde 'A' olan veriler
+SELECT * FROM tablo1 WHERE adi LIKE "%A%";
+
+-- LIMIT KOMUTU
+-- Gösterilen satır sayısını sınırlamak için
+SELECT * FROM Tablo1 LIMIT 6;
+-- Gösterilen satırları belirli bir noktadan başlamak üzere sınırlamak için
+SELECT * FROM Tablo1 LIMIT 6 OFFSET 3;
+
+-- ORDER BY KOMUTU
+-- Herhangi bir kolona göre gösterilen değerleri azalan veya artan şekilde sıralamak için
+SELECT kolon FROM tablo1 WHERE yas ORDER BY column1, column2, .. columnN] [ASC | DESC];
+SELECT * FROM Tablo1 ORDER BY yas ASC
+SELECT * FROM Tablo1 ORDER BY yas DESC
+
+-- DISTINCT ANAHTAR SÖZCÜĞÜ
+-- Bu anahtar sözcükle sadece farklı değerler gösterilir.
+SELECT DISTINCT yas FROM tablo1;
+
+-- JOIN KOMUTU
+-- CROSS JOIN
+-- Cross join bir tablodaki her satırı ikinci tablodaki bir satır ile eşleştirmek için kulanılır.
+-- Eğer birinci tabloda x satır ikinci tabloda y satır varsa sonuçta x*y satır olur.
+SELECT ... FROM table1 CROSS JOIN table2 …
+SELECT ad, yas FROM Tablo1 CROSS JOIN Tablo2;
+
+-- INNER JOIN
+-- Inner join iki tablodaki ortak kolon değerlerini kullanarak bir sonuç üretir.
+SELECT ... FROM table1 [INNER] JOIN table2 ON conditional_expression …
+SELECT ad, yas FROM Tablo1 INNER JOIN Tablo2 ON Tablo1.ad = Tablo2.soyad;
+
+-- OUTER JOIN
+-- Outer join iki tablodaki ortak kolon değerlerinin dışında kalanları kullanarak bir sonuç üretir.
+SELECT isci_num, isim, dept FROM Tablo1 LEFT OUTER JOIN Tablo2 ON Tablo1.id = Tablo2.isci_num;
+
+-- ÇEKİRDEK FONKSİYONLAR
+COUNT -- Sayma
+AVG -- Ortalama
+ABS -- Mutlak değer
+SUM -- Toplam
+RANDOM -- Rastgele
+ROUND -- Yuvarlama
+MAX -- Maksimim
+MIN -- Minimum
+UPPER -- Büyük Harf
+LOWER -- Küçük Harf
+LENGTH -- Uzunluk
+CURRENT_TIMESTAMP -- Zaman
+
+SELECT max(yas) FROM Table1;
+SELECT min(yas) FROM Table1;
+SELECT avg(yas) FROM Table1;
+SELECT * From Table1 WHERE yas ==18;
+SELECT sum(yas) FROM Table1;
+SELECT random() AS Random;
+SELECT upper(ad) FROM Table1;
+SELECT lower(ad) FROM Table1;
+SELECT ad, length(ad) FROM Table1;
+```
\ No newline at end of file |