diff options
Diffstat (limited to 'tr-tr/php-tr.html.markdown')
| -rw-r--r-- | tr-tr/php-tr.html.markdown | 705 |
1 files changed, 705 insertions, 0 deletions
diff --git a/tr-tr/php-tr.html.markdown b/tr-tr/php-tr.html.markdown new file mode 100644 index 00000000..5258d785 --- /dev/null +++ b/tr-tr/php-tr.html.markdown @@ -0,0 +1,705 @@ +--- +language: PHP +filename: learnphp-tr.php +contributors: + - ["Malcolm Fell", "http://emarref.net/"] + - ["Trismegiste", "https://github.com/Trismegiste"] +translators: + - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] +lang: tr-tr +--- + +PHP 5+ versiyonu için geçerlidir. + +```php +<?php // PHP kodları <?php etiketleri içerisinde bulunmalıdır. + +// Eğer php dosyanız sadece PHP kodu içeriyorsa, php'nin kapatma +// etiketini kapatmayabilirsiniz. + +// // işareti ile tek satırlık yorum satırı başlar. + +# # işareti de aynı görevi görür ancak // daha genel kullanımdadır. + + + +/* + Çoklu satır kodu bu şekilde yazıyoruz. slash yıldız ile başlar + ve yıldız slash ile biter. +*/ + +// "echo" ya da "print" metodları çıktı almak için kullanılır. +print('Hello '); // Ekrana Yeni satır karakteri olmadan "Hello " + // yazdırılır. + +// () parantezler "echo" ve "print" metodları için isteğe bağlıdır. +echo "World\n"; // Ekrana yeni satır karakteri olmadan "World" + // yazdırılır. +// (Bütün ifadeler noktalı virgül ile bitmelidir.) + +// <?php tagı dışarısındaki herşey otomatik olarak yazdırılacaktır. +?> +Hello World Again! +<?php + + +/************************************ +* Tipler ve Değişkenler +*************************************/ + +// Değişkenler $ sembolü ile başlar. +// Geçerli bir değişken bir harf veya alt çizgi ile başlar, +// devamında da bir sayı, harf veya alt çizgi ile devam eder. + +// Mantıksal değerler +// Boolean values are harf büyüklüğüne duyarsızdır. +$boolean = true; // veya TRUE veya True +$boolean = false; // veya FALSE veya False + +// Tam Sayılar +$int1 = 12; // => 12 +$int2 = -12; // => -12 +$int3 = 012; // => 10 (öneki 0 olan sekizlik(octal) bir sayıyı gösterir) +$int4 = 0x0F; // => 15 (öneki 0x olanlar hex sayıları gösterir.) + +// Kayan Noktalı Sayılar +$float = 1.234; +$float = 1.2e3; +$float = 7E-10; + +// Değişken Silmek +unset($int1) + +// Aritmetik +$sum = 1 + 1; // 2 +$difference = 2 - 1; // 1 +$product = 2 * 2; // 4 +$quotient = 2 / 1; // 2 + +// Aritmetik Kısayolları +$number = 0; +$number += 1; // $number değişkeninin değerini 1 artırır. +echo $number++; // 1 yazdırılır. (Yazdırıldıktan sonra artırılır.) +echo ++$number; // 3 yazdırılır. (yazdırılmadan önce artırılır.) +$number /= $float; // Bölünür ve bölüm $number değerine eşitlenir. + +// Karakter dizileri(strings) tek tırnak ile kullanılmalıdır. +$sgl_quotes = '$String'; // => '$String' + +// Bir değişken içermediği sürece çift tırnak kullanmaktan kaçının +$dbl_quotes = "This is a $sgl_quotes."; // => 'This is a $String.' + +// Özel karakterler sadece çift tırnak ile kullanılabilir. +$escaped = "This contains a \t tab character."; +$unescaped = 'This just contains a slash and a t: \t'; + +// Gerekirse bir değişkeni küme ayracı içine alın. +$money = "I have $${number} in the bank."; + +// Since PHP 5.3, nowdocs can be used for uninterpolated multi-liners +$nowdoc = <<<'END' +Multi line +string +END; + +// Heredocs will do string interpolation +$heredoc = <<<END +Multi line +$sgl_quotes +END; + +// . işareti ile karakter dizileri birbirine birleştirilebilir. +echo 'This string ' . 'is concatenated'; + + +/******************************** + * Sabitler + */ + +// Bir sabit define() metodu kullanılarak tanımlanır. +// ve çalışma zamanından hiçbir zaman değişmez! + +// geçerli bir sabit bir harf veya altçizgi ile başlar, +// ve bir sayı, harf ya da altçizgi ile devam eder. +define("FOO", "something"); + +// sabite ulaşmak için direk olarak seçilen ismi kullanabilirsiniz. +echo 'This outputs '.FOO; + + +/******************************** + * Diziler + */ + +// PHP'de bütün diziler ilişikilendirilebilirdir. (hashmaps), +// İlişkilendirilebilir(associative) diziler, hashmap olarak bilinir. + +// PHP'nin bütün versiyonları için çalışır +$associative = array('One' => 1, 'Two' => 2, 'Three' => 3); + +// PHP 5.4 ile yeni bir söz dizimi kullanılmaya başlandı +$associative = ['One' => 1, 'Two' => 2, 'Three' => 3]; + +echo $associative['One']; // 1 yazdıracaktır. + +// Liste kullanımında index'ler tam sayıdır. +$array = ['One', 'Two', 'Three']; +echo $array[0]; // => "One" + +// Dizinin sonuna bir eleman ekleme +$array[] = 'Four'; + +// Diziden eleman silme +unset($array[3]); + +/******************************** + * Çıktı + */ + +echo('Hello World!'); +// Hello World! çıktısı stdout'a yazdırılır. +// Eğer bir web browser ile çalışıyorsanır Stdout bir web sayfasıdır. + +print('Hello World!'); // echo ile aynıdır. + +// Aslında echo bir dil sabitidir, parantezleri kullanmayabilirsiniz. +echo 'Hello World!'; +print 'Hello World!'; // Bu yazdırılacaktır. + +$paragraph = 'paragraph'; + +echo 100; // Echo ile doğrudan sayısal değer kullanımı +echo $paragraph; // veya değişken + +// PHP 5.4.0 veya daha üstü sürümlerde kısa açılış etiketi +// konfigürasyonları yapıldı ise, kısa açılış etiketini kullanabilirsiniz. +?> +<p><?= $paragraph ?></p> +<?php + +$x = 1; +$y = 2; +$x = $y; // Şu anda $x değişkeni $y ile aynı değere sahiptir. +$z = &$y; +// $z, $y'nin referansını içermektedir. +// $z'nin değerinin değişmesi $y'nin değerinide değiştireceltir veya +// tam tersi. Ancak $x özgün değeri olarak kalacaktır. + +echo $x; // => 2 +echo $z; // => 2 +$y = 0; +echo $x; // => 2 +echo $z; // => 0 + +// Dump'lar değişkenin tipi ve değerini yazdırır +var_dump($z); // int(0) yazdırılacaktır + +// Print'ler ise değişkeni okunabilir bir formatta yazdıracaktır. +print_r($array); // Çıktı: Array ( [0] => One [1] => Two [2] => Three ) + + +/******************************** + * Mantık + */ +$a = 0; +$b = '0'; +$c = '1'; +$d = '1'; + +// Argüman doğru değilse bir hata fırlatılacaktır. + +// Bu karşılaştırmalar tipler aynı olmasa bile her zaman true olacaktır. +assert($a == $b); // equality +assert($c != $a); // inequality +assert($c <> $a); // alternative inequality +assert($a < $c); +assert($c > $b); +assert($a <= $b); +assert($c >= $d); + +// Aşağıdakiler yanlızca değer ve tip aynı olduğunda true olacaktır. +assert($c === $d); +assert($a !== $d); +assert(1 == '1'); +assert(1 !== '1'); + +// Değişkenler kullanıma bağlı olarak farklı tiplere çevrilebilir. + +$integer = 1; +echo $integer + $integer; // => 2 + +$string = '1'; +echo $string + $string; // => 2 (Karakter dizisi tam sayıya çevrilmeye zorlanır) + +$string = 'one'; +echo $string + $string; // => 0 +// Çıktı 0 olacaktır, çünkü + operatörü karakter dizisi olan 'one' değerini +// bir sayıya çeviremez. + +// Veri tipi çevirileri bir değişkeni farklı bir türde +// düzenlemek için kullanılabilir. + +$boolean = (boolean) 1; // => true + +$zero = 0; +$boolean = (boolean) $zero; // => false + +// Veri tiplerini çevirmek için bazı fonksiyonlar vardır. +$integer = 5; +$string = strval($integer); + +$var = null; // Null değeri. + + +/******************************** + * Kontrol Yapıları + */ + +if (true) { + print 'I get printed'; +} + +if (false) { + print 'I don\'t'; +} else { + print 'I get printed'; +} + +if (false) { + print 'Does not get printed'; +} elseif(true) { + print 'Does'; +} + +// Üçlü operatör +print (false ? 'Does not get printed' : 'Does'); + +$x = 0; +if ($x === '0') { + print 'Does not print'; +} elseif($x == '1') { + print 'Does not print'; +} else { + print 'Does print'; +} + + + +// Bu alternatif sözdizimi template'ler için kullanışlıdır. +?> + +<?php if ($x): ?> +This is displayed if the test is truthy. +<?php else: ?> +This is displayed otherwise. +<?php endif; ?> + +<?php + +// Use switch to save some logic. +switch ($x) { + case '0': + print 'Switch does type coercion'; + break; // Bir breake yazmalısınız ya da 'two' ve 'three' + // durumunuda kapsarsınız. + case 'two': + case 'three': + // $variable değişkeni 'two' ya da 'three' ise + break; + default: + // Varsayılan olarak bir şey yap +} + +// While, do...while ve for döngüleri tanıdıktır. +$i = 0; +while ($i < 5) { + echo $i++; +}; // "01234" yazdırılacaktır + +echo "\n"; + +$i = 0; +do { + echo $i++; +} while ($i < 5); // "01234" yazdırılacaktır. + +echo "\n"; + +for ($x = 0; $x < 10; $x++) { + echo $x; +} // "0123456789" yazdırılacaktır. + +echo "\n"; + +$wheels = ['bicycle' => 2, 'car' => 4]; + +// Foreach döngüsü diziler üzerinde çalışır +foreach ($wheels as $wheel_count) { + echo $wheel_count; +} // "24" yazdırılacaktır. + +echo "\n"; + +// Key-Value değerlere ulaşabilirsiniz. +foreach ($wheels as $vehicle => $wheel_count) { + echo "A $vehicle has $wheel_count wheels"; +} + +echo "\n"; + +$i = 0; +while ($i < 5) { + if ($i === 3) { + break; // while döngüsünden çıkar + } + echo $i++; +} // Prints "012" + +for ($i = 0; $i < 5; $i++) { + if ($i === 3) { + continue; // Aktif döngüyü atlar + } + echo $i; +} // "0124" yazdırılacaktır. + + + +/******************************** + * Fonksiyonlar + */ + +// Bir fonksiyon tanımlamak için "function" kullanılır: +function my_function () { + return 'Hello'; +} + +echo my_function(); // => "Hello" + +// Geçerli bir fonksiyon ismi bir harf veya altçizgi ile başlar ve +// bir sayı, harf ya da alt çizgi ile devam eder. + +function add ($x, $y = 1) { // $y değeri isteğe bağlıdır ve + // varsayılan değeri 1'dir + $result = $x + $y; + return $result; +} + +echo add(4); // => 5 +echo add(4, 2); // => 6 + +// $result fonksiyon dışında ulaşılabilir değildir. +// print $result; // Bir uyarı verecektir. + +// PHP 5.3'den beri bir anonymous fonksiyon tanımlayabilirsiniz; +$inc = function ($x) { + return $x + 1; +}; + +echo $inc(2); // => 3 + +function foo ($x, $y, $z) { + echo "$x - $y - $z"; +} + +// Fonksiyonlar bir fonksiyon dönebilir. +function bar ($x, $y) { + // Fonksiyona dışardan değişken gönderebilmek için 'use' komutunu kullanın. + return function ($z) use ($x, $y) { + foo($x, $y, $z); + }; +} + +$bar = bar('A', 'B'); +$bar('C'); // "A - B - C" yazdırılacaktır. + +// Fonksiyonun ismini karakter dizinden çağırabilirsiniz. +$function_name = 'add'; +echo $function_name(1, 2); // => 3 +// Programatik olarak fonksiyonları çalıştırmak için yararlı olabilir +// veya, call_user_func(callable $callback [, $parameter [, ... ]]); kulanın. + + +/******************************** + * Includes + */ + +<?php +// PHP'de include edilecek dosyalar PHP açma etiketi ile başlamalı. (!) + +include 'my-file.php'; +// my-file.php dosyasındaki kodlar artık mevcut scope'da kullanılabilir. +// Eğer dosya include edilemezse bir uyarı (örneğin: file not found) +// fırlatılacaktır. + +include_once 'my-file.php'; +// Eğer bir dosya include edildi ise tekrar include edilmeyecektir. +// Bu çoklu class tanımlama hatalarını önler. + +require 'my-file.php'; +require_once 'my-file.php'; +// Dosya include edilemediğinde fatal error veren require() bu konu +// dışında include() ile aynıdır. + +// my-include.php dosyasının içeriği: +<?php + +return 'Anything you like.'; +// Dosya sonu + +// Include'lar ver require'lar aynı zamanda bir return dönebilir. +$value = include 'my-include.php'; + +// Dosyalar verilen dosya yoluna göre include edilir veya, hiçbirşey +// verilmezse include_path konfigürasyonuna göre include edecektir. +// Eğer dosya include_path'da da bulunamazsa include hata vermeden +// önce içinde bulunulan dizini kontrol ecektir. +/* */ + + +/******************************** + * Sınıflar + */ + +// Sınıflar class kelimesi ile tanımlanır + +class MyClass +{ + const MY_CONST = 'value'; // Bir sabit + + static $staticVar = 'static'; + + // Static değişkenler ve onların görünürlüğü + public static $publicStaticVar = 'publicStatic'; + private static $privateStaticVar = 'privateStatic'; + // Sadece bu sınıf içerisinde erişilebilir + protected static $protectedStaticVar = 'protectedStatic'; + // Bu sınıf ve alt sınıflarından erişilebilir + + // Özellikler görünürlüğü ile birlikte tanımlanmalıdır. + public $property = 'public'; + public $instanceProp; + protected $prot = 'protected'; // Sınıf ve alt sınıflardan erişilebilir + private $priv = 'private'; // Sadece bu sınıftan erişilebilir + + // __construct ile bir constructor oluşturulabilir. + public function __construct($instanceProp) { + // $this ile instance değişkenine erişilir. + $this->instanceProp = $instanceProp; + } + + // Sınıfın içerisinde metodlar fonksiyonlar gibi tanımlanır. + public function myMethod() + { + print 'MyClass'; + } + + //final anahtar kelimesi bu metodu override edilemez yapacaktır. + final function youCannotOverrideMe() + { + } + +/* +Bir sınıfın özelliğini ya da metodunu statik yaptığınız takdirde sınıfın bir +objesini oluşturmadan bu elemana erişebilirsiniz. Bir özellik statik tanımlanmış +ise obje üzerinden bu elemana erişilemez. (Statik metodlar öyle değildir.) +*/ + + + public static function myStaticMethod() + { + print 'I am static'; + } +} + +echo MyClass::MY_CONST; // 'value' şeklinde çıktı verir; +echo MyClass::$staticVar; // 'static' şeklinde çıktı verir; +MyClass::myStaticMethod(); // 'I am static' şeklinde çıktı verir; + +// Sınıfların new ile kullanımı +$my_class = new MyClass('An instance property'); +// Eğer argüman göndermeyeceksek parantezler isteğe bağlıdır. + +// Sınıfın üyelerine erişim -> +echo $my_class->property; // => "public" +echo $my_class->instanceProp; // => "An instance property" +$my_class->myMethod(); // => "MyClass" + + +// "extends" ile sınıfı extend etmek +class MyOtherClass extends MyClass +{ + function printProtectedProperty() + { + echo $this->prot; + } + + // Bir methodu ezmek + function myMethod() + { + parent::myMethod(); + print ' > MyOtherClass'; + } +} + +$my_other_class = new MyOtherClass('Instance prop'); +$my_other_class->printProtectedProperty(); // "protected" şeklinde çıktı verir. +$my_other_class->myMethod(); // "MyClass > MyOtherClass" şeklinde çıktı verir + +final class YouCannotExtendMe +{ +} + +// getter ve setter'ları oluşturmak için "magic method"ları kullanabilirsiniz. +class MyMapClass +{ + private $property; + + public function __get($key) + { + return $this->$key; + } + + public function __set($key, $value) + { + $this->$key = $value; + } +} + +$x = new MyMapClass(); +echo $x->property; // __get() metodunu kullanacaktır. +$x->property = 'Something'; // __set() metodunu kullanacaktır. + +// Sınıflar abstract olabilir(abstract kelimesini kullanarak) veya +// interface'ler uygulanabilir (implements kelimesi kullanılarak). +// Bir interface "interface" kelimesi kullanılarak oluşturulur. + +interface InterfaceOne +{ + public function doSomething(); +} + +interface InterfaceTwo +{ + public function doSomethingElse(); +} + +// interfaces can be extended +interface InterfaceThree extends InterfaceTwo +{ + public function doAnotherContract(); +} + +abstract class MyAbstractClass implements InterfaceOne +{ + public $x = 'doSomething'; +} + +class MyConcreteClass extends MyAbstractClass implements InterfaceTwo +{ + public function doSomething() + { + echo $x; + } + + public function doSomethingElse() + { + echo 'doSomethingElse'; + } +} + + +// Sınıflar birden fazla interface kullanabilir. +class SomeOtherClass implements InterfaceOne, InterfaceTwo +{ + public function doSomething() + { + echo 'doSomething'; + } + + public function doSomethingElse() + { + echo 'doSomethingElse'; + } +} + + + +/******************************** + * Traits + */ +// Trait'ler PHP 5.4.0'dan beri kullanılabilir ve "trait" kullanılarak +// tanımlanır. + +trait MyTrait +{ + public function myTraitMethod() + { + print 'I have MyTrait'; + } +} + +class MyTraitfulClass +{ + use MyTrait; +} + +$cls = new MyTraitfulClass(); +$cls->myTraitMethod(); // "I have MyTrait" çıktısını verir. + + + +/******************************** + * İsim Uzayları + */ + +// Bu alan ayrılmıştır, çünkü isim uzayı tanımı bir dosyada en başta +// yapılmalıdır. Bu örnekte böyle olmadığını varsayalım. + +<?php + +// Varsayılan olarak, sınıflar global isim uzayındadır, ve açıkça bir +// ters slash ile çağrılabilir. + +$cls = new \MyClass(); + + + +// Bir dosya için isim uzayı atama +namespace My\Namespace; + +class MyClass +{ +} + +// (diğer bir dosya) +$cls = new My\Namespace\MyClass; + +//veya diğer bir isim uzayında. +namespace My\Other\Namespace; + +use My\Namespace\MyClass; + +$cls = new MyClass(); + +// veya isim uzayına bir takma isim koyabilirsiniz. + +namespace My\Other\Namespace; + +use My\Namespace as SomeOtherNamespace; + +$cls = new SomeOtherNamespace\MyClass(); + +*/ + +``` + +## Daha fazla bilgi + +Referans ve topluluk yazıları için [official PHP documentation](http://www.php.net/manual/) adresini ziyaret edin. + +Güncel en yi örnekler için [PHP Usulüne Uygun](http://kulekci.net/php-the-right-way/) adresini ziyaret edin. + +Eğer bir paket yöneticisi olan dil kullandıysanız, [Composer](http://getcomposer.org/)'a bir göz atın. + +Genel standartlar için PHP Framework Interoperability Group'unun [PSR standards](https://github.com/php-fig/fig-standards) ziyaret edebilirsiniz. + |