summaryrefslogtreecommitdiffhomepage
path: root/pl-pl/ruby-pl.html.markdown
blob: 73b1a7d8c019cdc63a2c83b918f218d541eb5e3c (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
---
language: ruby
filename: learnruby.rb
contributors:
  - ["David Underwood", "http://theflyingdeveloper.com"]
  - ["Joel Walden", "http://joelwalden.net"]
  - ["Luke Holder", "http://twitter.com/lukeholder"]
  - ["Tristan Hume", "http://thume.ca/"]
  - ["Nick LaMuro", "https://github.com/NickLaMuro"]
  - ["Marcos Brizeno", "http://www.about.me/marcosbrizeno"]
  - ["Ariel Krakowski", "http://www.learneroo.com"]
  - ["Dzianis Dashkevich", "https://github.com/dskecse"]
  - ["Levi Bostian", "https://github.com/levibostian"]
  - ["Rahil Momin", "https://github.com/iamrahil"]
  - ["Gabriel Halley", "https://github.com/ghalley"]
  - ["Persa Zula", "http://persazula.com"]
translators:
    - ["Marcin Klocek", "https://github.com/mklocek"]
lang: pl-pl
---

```ruby
# To jest komentarz

=begin 
To jest wielolinijkowy komentarz
Nikt ich nie używa
Ty też nie powinieneś
=end

# Przede wszystkim: Wszystko jest obiektem.

# Liczby są obiektami

3.class #=> Fixnum

3.to_s #=> "3"


# Trochę podstawowej arytmetyki
1 + 1 #=> 2
8 - 1 #=> 7
10 * 2 #=> 20
35 / 5 #=> 7
2**5 #=> 32
5 % 3 #=> 2
5 ^ 6 #=> 3

# Arytmetyka jest zastąpeniem składni
# metod wywoływanych na obiektach
1.+(3) #=> 4
10.* 5 #=> 50

# Wartości specjalne są obiektami
nil # To na prawdę jest niczym
true # prawda
false # fałsz

nil.class #=> NilClass
true.class #=> TrueClass
false.class #=> FalseClass

# Równość
1 == 1 #=> true
2 == 1 #=> false

# Nierówność
1 != 1 #=> false
2 != 1 #=> true

# jedyną 'fałszywą' wartością poza false, jest nil 

!nil   #=> true
!false #=> true
!0     #=> false

# Więcej porównań
1 < 10 #=> true
1 > 10 #=> false
2 <= 2 #=> true
2 >= 2 #=> true

# Operatory logiczne
true && false #=> false
true || false #=> true
!true #=> false

# Istnieją alternatywne wersje operatorów logicznych ze znacznie mniejszym
# pierwszeństwem. Używane są by kontrolować wyrażenia w łańcuchach wyrażeń
# aż jedno z nich wróci true lub false.

# `zrob_cos_innego` wywołaj tylko wtedy gdy `zrob_cos` zakończy się sukcesem.
zrob_cos_innego() and zrob_cos()
# `log_error` wywołaj tylko wtedy gdy `zrob_cos` nie zakończy się sukcesem.
zrob_cos() or log_error()


# Stringi są obiektami

'Jestem stringiem.'.class #=> String
"Ja również jestem stringiem.".class #=> String

wypelnienie = 'użyć interpolacji stringa'
"Potrafię #{wypelnienie} używając podwójnych cudzysłowów."
#=> "Potrafię użyć interpolacji stringa używając podwójnych cudzysłowów."

# Staraj się zapisywać stringi za pomocą apostrof, zamiast cudzysłowów tam, gdzie to możliwe
# Cudzysłowy wykonują dodatkowe wewnętrzne operacje


# Łączenie stringów, ale nie liczb
'hej ' + 'świecie'  #=> "hej świecie"
'hej ' + 3 #=> TypeError: can't convert Fixnum into String
'hej ' + 3.to_s #=> "hej 3"

# Łączenie stringów i operatorów
'hej ' * 3 #=> "hej hej hej "

# Dodawanie do stringa
'hej' << ' świecie' #=> "hej świecie"

# wydrukowanie wartości wraz z nową linią na końcu
puts "Drukuję!"
#=> Drukuję!
#=> nil

# wydrukowanie wartości bez nowej linii na końcu 
print "Drukuję!"
#=> Drukuję! => nill

# Zmienne
x = 25 #=> 25
x #=> 25

# Zauważ, że przypisanie zwraca przypisywaną wartość
# To znaczy, że możesz wykonać wielokrotne przypisanie:

x = y = 10 #=> 10
x #=> 10
y #=> 10

# Zwyczajowo, używaj notacji nazwa_zmiennej dla nazw zmiennych
nazwa_zmiennej = true

# Używaj opisowych nazw zmiennych
sciezka_do_projektu = '/dobra/nazwa/'
sciezka = '/zla/nazwa/'

# Symbole (są obiektami)
# Symbole są niezmiennymi, wielokrotnie używanymi stałymi reprezentowanymi wewnętrznie jako 
# liczby całkowite. Często używane są zamiast stringów w celu wydajniejszego przekazywania danych

:oczekujacy.class #=> Symbol

status = :oczekujacy

status == :oczekujacy #=> true

status == 'oczekujacy' #=> false

status == :zatwierdzony #=> false

# Tablice

# To jest tablica
array = [1, 2, 3, 4, 5] #=> [1, 2, 3, 4, 5]

# Tablice mogą zwierać różne typy danych

[1, 'hej', false] #=> [1, "hej", false]

# Tablice mogę być indeksowane
# Od początku
tablica[0] #=> 1
tablica.first #=> 1
tablica[12] #=> nil

# Podobnie jak przy arytmetyce, dostęp poprzez [zmienna]
# jest tylko czytelniejszą składnią
# dla wywoływania metody [] na obiekcie
tablica.[] 0 #=> 1
tablica.[] 12 #=> nil

# Od końca
tablica[-1] #=> 5
tablica.last #=> 5

# Z początkowym indeksem i długością
tablica[2, 3] #=> [3, 4, 5]

# Odwrotność tablicy
a=[1,2,3]
a.reverse! #=> [3,2,1]

# Lub zakres
array[1..3] #=> [2, 3, 4]

# Dodawanie do tablicy w taki sposób
tablica << 6 #=> [1, 2, 3, 4, 5, 6]
# Lub taki
tablica.push(6) #=> [1, 2, 3, 4, 5, 6]

# Sprawdzanie, czy tablica zawiera element
tablica.include?(1) #=> true

# Hasze są Ruby'owymi podstawowymi słownikami z parami klucz/wartość.
# Hasze są zapisywane za pomocą nawiasów klamrowych
hasz = { 'kolor' => 'zielony', 'numer' => 5 }

hasz.keys #=> ['kolor', 'numer']

# Można szybko sprawdzić zawartość hasza za pomocą kluczy:
hasz['kolor'] #=> 'zielony'
hasz['numer'] #=> 5

# Sprawdzenie wartośći dla nieistniejącego klucza zwraca nil:
hasz['nic tutaj nie ma'] #=> nil

# Od wersji 1.9, Ruby posiada specjalną składnię, gdy używamy symboli jako kluczy:

nowy_hasz = { stan: 3, akcja: true }

nowy_hasz.keys #=> [:stan, :akcja]

# Sprawdzenie istnienia kluczy i wartości w haszu
new_hash.has_key?(:defcon) #=> true
new_hash.has_value?(3) #=> true

# Wskazówka: Zarówno tablice, jak i hasze, są policzalne
# Współdzielą wiele metod takich jak each, map, count, i inne

# Instrukcje warunkowe

if true
  'wyrażenie if'
elsif false
  'wyrażenie if, opcjonalne'
else
  'wyrażenie else, również opcjonalne'
end

for licznik in 1..5
  puts "powtórzenie #{licznik}"
end
#=> powtórzenie 1
#=> powtórzenie 2
#=> powtórzenie 3
#=> powtórzenie 4
#=> powtórzenie 5

# JEDNAKŻE, Nikt nie używa pętli for.
# Zamiast tego, powinno się używać metody "each" i podawać jej blok.
# Blok jest kawałkiem kodu, który możesz podać metodzie podobnej do "each".
# Jest analogiczny do wyrażeń lambda, funkcji anonimowych lub zamknięć w innych
# językach programowania.
#
# Metoda "each" danego zakresu, wykonuje blok dla każdego elementu w zakresie.
# Do bloku zostaje przekazany licznik jako parametr.
# Wykonanie metody "each" z przekazaniem bloku wygląda następująco:

(1..5).each do |licznik|
  puts "powtórzenie #{licznik}"
end
#=> powtórzenie 1
#=> powtórzenie 2
#=> powtórzenie 3
#=> powtórzenie 4
#=> powtórzenie 5

# Możesz również otoczyć blok nawiasami klamrowymi:
(1..5).each { |licznik| puts "powtórzenie #{licznik}" }

# Zawartość struktur danych również może być powtarzana używając each.
tablica.each do |element|
  puts "#{element} jest częścią tablicy"
end
hasz.each do |klucz, wartosc|
  puts "#{klucz} jest #{wartosc}"
end

# Jeśli nadal potrzebujesz indeksum, możesz użyć "each_with_index" i zdefiniować 
# zmienną odpowiadającą indeksowi
tablica.each_with_index do |element, indeks|
  puts "#{element} jest numerem #{indeks} w tablicy"
end

licznik = 1
while licznik <= 5 do
  puts "powtórzenie #{licznik}"
  licznik += 1
end
#=> powtórzenie 1
#=> powtórzenie 2
#=> powtórzenie 3
#=> powtórzenie 4
#=> powtórzenie 5

# W Ruby istnieje dużo pomocnych funkcji wykonujących pętle,
# na przykład "map", "reduce", "inject" i wiele innych. Map,
# w każdym wywołaniu, pobiera tablicę, na której wykonuję pętlę,
# wykonuje kod zapisany za pomocą bloku i zwraca całkowicie nową tablicę.
tablica = [1,2,3,4,5]
podwojone = tablica.map do |element|
  element * 2
end
puts podwojona
#=> [2,4,6,8,10]
puts tablica
#=> [1,2,3,4,5]

ocena = 2

case ocena
when 1
  puts 'Dobra robota, masz wolne'
when 2
  puts 'Następnym razem będziesz miał więcej szczęścia'
when 3
  puts 'Możesz to zrobić lepiej'
when 4
  puts 'Przebrnąłeś'
when 5
  puts 'Oblałeś!'
else
  puts 'Inny system oceniania?'
end
#=> "Następnym razem będziesz miał więcej szczęścia"

# case może również użwać zakresów
ocena = 82
case ocena
when 90..100
  puts 'Hurra!'
when 80...90
  puts 'Dobra robota'
else
  puts 'Oblałeś!'
end
#=> "Dobra robota"

# obsługa błędów:
begin
  # kod, który może wywołać wyjątek
  raise NoMemoryError, 'Zabrakło pamięci.'
rescue NoMemoryError => zmienna_wyjatku
  puts 'Został wywołany NoMemoryError', zmienna_wyjatku
rescue RuntimeError => inna_zmienna_wyjatku
  puts 'Teraz został wywołany RuntimeError'
else
  puts 'To zostanie uruchomione, jeśli nie wystąpi żaden wyjątek'
ensure
  puts 'Ten kod wykona się zawsze'
end

# Funkcje

def podwojenie(x)
  x * 2
end

# Funkcje (i wszystkie bloki) zawsze zwracają wartość ostatniego wyrażenia
podwojenie(2) #=> 4

# Okrągłe nawiady są opcjonalne, gdy wynik jest jednoznaczny
podwojenie 3 #=> 6

podwojenie podwojenie 3 #=> 12

def suma(x, y)
  x + y
end

# Argumenty metod są oddzielone przecinkami
suma 3, 4 #=> 7

suma suma(3, 4), 5 #=> 12

# yield
# Wszystkie metody mają ukryty, opcjonalny parametr bloku,
# który może być wykonany używając słowa kluczowego 'yield'

def otoczenie
  puts '{'
  yield
  puts '}'
end

otoczenie { puts 'hej świecie' }

# {
# hej świecie
# }


# Możesz przekazać blok do funkcji
# "&" oznacza referencję to przekazanego bloku
def goscie(&blok)
  blok.call 'jakis_argument'
end

# Możesz przekazać listę argumentów, które będę przekonwertowane na tablicę
# Do tego służy operator ("*")
def goscie(*tablica)
  tablica.each { |gosc| puts gosc }
end

# Definiowanie klas używając słowa kluczowego class
class Czlowiek

  # Zmienna klasowa. Jest współdzielona przez wszystkie instancje tej klasy.
  @@gatunek = 'H. sapiens'

  # Podstawowe inicjalizowanie
  def initialize(imie, wiek = 0)
    # Przypisanie argumentu do zmiennej danej instancji o nazwie "imie"
    @imie = imie
    # Jeśli nie podano wieku, zostanie użyta domyślna wartość z listy argumentów.
    @wiek = wiek
  end

  # Podstawowa metoda przypisująca wartość
  def imie=(imie)
    @imie = imie
  end

  # Podstawowa metoda pobierająca wartość
  def imie
    @imie
  end

  # Powyższa funkcjonalność może być zastąpiona używając metody attr_accessor w taki sposób
  attr_accessor :imie

  # Metody przypisujące/pobierające mogą być stworzone indywidualnie
  attr_reader :imie
  attr_writer :imie

  # Metody klasowe używają self aby odróżnić się od metody instancji.
  # To może być wywołane na klasie, nie na instancji.
  def self.powiedz(wiadomosc)
    puts wiadomosc
  end

  def gatunek
    @@gatunek
  end
end


# Tworzenie instancji klasy
jim = Czlowiek.new('Jim Halpert')

dwight = Czlowiek.new('Dwight K. Schrute')

# Wywołajmy parę metod
jim.gatunek #=> "H. sapiens"
jim.imie #=> "Jim Halpert"
jim.imie = "Jim Halpert II" #=> "Jim Halpert II"
jim.imie #=> "Jim Halpert II"
dwight.gatunek #=> "H. sapiens"
dwight.imie #=> "Dwight K. Schrute"

# Wywołanie metody klasowej
Czlowiek.powiedz('Cześć') #=> "Cześć"

# Zasięg zmiennej jest definiowany poprzez jej nazwę.
# Zmienne, które zaczynają się na $ mają zasięg globalny
$zmienna = "Jestem zmienną globalną"
defined? $zmienna #=> "global-variable"

# Zmienne zczynające się na @ mają zasięg danej instancji
@zmienna = "Jestem zmienną instancji"
defined? @zmienna #=> "instance-variable"

# Zmienne, które zaczynają się na @@ mają zasięg danej klasy
@@zmienna = "Jestem zmienną klasową"
defined? @@zmienna #=> "class variable"

# Zmienne, które zaczynają się na dużą literę, są stałymi
Zmienna = "Jestem stałą"
defined? Zmienna #=> "constant"

# Klasa jest również obiektem w ruby. Może więc mieć zmienne instancji.
# Zmienna klasowa może być współdzielona między klasą i jej potomstwem.

# podstawowa klasa
class Czlowiek
  @@cokolwiek = 0

  def self.cokolwiek
    @@cokolwiek
  end

  def self.cokolwiek=(wartosc)
    @@cokolwiek = wartosc
  end
end

# klasa pochodna
class Pracownik < Czlowiek
end

Czlowiek.cokolwiek # 0
Pracownik.cokolwiek # 0

Czlowiek.cokolwiek = 2 # 2
Pracownik.cokolwiek # 2

# Zmienna instancji danej klasy nie jest współdzielona przez jej potomstwo.

class Czlowiek
  @cos = 0

  def self.cos
    @cos
  end

  def self.cos=(wartosc)
    @cos = wartosc
  end
end

class Doktor < Czlowiek
end

Czlowiek.cos # 0
Doktor.cos # nil

module PrzykladowyModul
  def cokolwiek
    'cokolwiek'
  end
end

# Włączanie modułów łączy ich metody z metodami instancji klasy
# Rozszerzanie modułów łączy ich metody z metodami klasy

class Osoba
  include PrzykladowyModul
end

class Ksiazka
  extend PrzykladowyModul
end

Osoba.cokolwiek         # => NoMethodError: undefined method `cokolwiek' for Osoba:Class
Osoba.new.cokolwiek     # => 'cokolwiek'
Ksiazka.cokolwiek       # => 'cokolwiek'
Ksiazka.new.cokolwiek   # => NoMethodError: undefined method `cokolwiek'

# Gdy włączamy lub rozszerzamy muduły, wykonywane są tzw. wywołania zwrotne

module PrzykladowyModul
  def self.included(baza)
    baza.extend(MotodyKlasowe)
    baza.send(:include, MetodyInstancji)
  end

  module MotodyKlasowe
    def cos
      'cos'
    end
  end

  module MetodyInstancji
    def xyz
      'xyz'
    end
  end
end

class Cokolwiek
  include PrzykladowyModul
end

Cokolwiek.cos     # => 'cos'
Cokolwiek.xyz     # => NoMethodError: undefined method `xyz'
Cokolwiek.new.cos # => NoMethodError: undefined method `cos'
Cokolwiek.new.xyz # => 'qux'
```

## Dodatkowe źródła
### Polskie

- [Dokumentacja](https://www.ruby-lang.org/pl/documentation/quickstart/)

### Angielskie

- [Learn Ruby by Example with Challenges](http://www.learneroo.com/modules/61/nodes/338) - A variant of this reference with in-browser challenges.
- [Official Documentation](http://www.ruby-doc.org/core-2.1.1/)
- [Ruby from other languages](https://www.ruby-lang.org/en/documentation/ruby-from-other-languages/)
- [Programming Ruby](http://www.amazon.com/Programming-Ruby-1-9-2-0-Programmers/dp/1937785491/) - An older [free edition](http://ruby-doc.com/docs/ProgrammingRuby/) is available online.
- [Ruby Style Guide](https://github.com/bbatsov/ruby-style-guide) - A community-driven Ruby coding style guide.